टीप - DSERT कडून प्रश्नसंच तयार करण्याचे कार्य सुरू आहे तत्पूर्वी सरावासाठी आम्ही खालील प्रश्नसंच दिलेला आहे..
CLASS -7
MEDIUM - MARATHI
SUBJECT - MAAY MARATHI
SYLLABUS - KARNATAKA STATE
QUESTION BANK OF LESSON BASED ASSESSMENT
फक्त सरावासाठी
पाठ आधारित मूल्यमापन प्रश्नावली
(सर्व प्रश्नांची नमुना उत्तरे शेवटी देण्यात आलेली आहेत)
इयत्ता 7वी:
पाठ आधारित मूल्यमापन - 1. सर्वात्मका शिवसुंदरा
पाठ : 1. सर्वात्मका
शिवसुंदरा
I. बहुपर्यायी प्रश्न (MCQs) - 1 गुणाचे प्रश्न
1. 'सर्वात्मका शिवसुंदरा' या कवितेचे कवी कोण आहेत? (सोपे)
A) ग. दि. माडगूळकर
B) कुसुमाग्रज
C) मंगेश पाडगावकर
D) ना. धों. महानोर
2. कुसुमाग्रजांचे पूर्ण नाव काय आहे?
(सोपे)
A) वि. वा. शिरवाडकर
B) वा. रा. कांत
C) वि. दा. सावरकर
D) पु. ल. देशपांडे
3. कुसुमाग्रजांना कोणत्या साली 'ज्ञानपीठ पारितोषिक' मिळाले? (सोपे)
A) 1980
B) 1988
C) 1990
D) 1999
4. कवितेत कवी देवाला कोणती विनंती करत आहे?
(मध्यम)
A) धन देण्याची
B) प्रसिद्धी देण्याची
C) तिमिरातून तेजाकडे नेण्याची
D) सुख देण्याची
5. कवीच्या मते देव सुमनात कोठे फुलतो?
(सोपे)
A) जमिनीत
B) गगनात
C) वाऱ्यात
D) पाण्यात
6. जगभरातील सद्धर्मांमध्ये देव कुठे वसतो
असे कवीला वाटते? (मध्यम)
A) दूर
B) सर्वांत
C) मंदिरात
D) घरांमध्ये
7. देव कोणासोबत शेतात श्रमतो? (सोपे)
A) राजांसोबत
B) श्रमिकांसोबत
C) संतांसोबत
D) मुलांसोबत
8. देव कोणाची आसवे पुसतो? (मध्यम)
A) जे रंजले वा गांजले
B) जे सुखी आहेत
C) जे श्रीमंत आहेत
D) जे लढाई करतात
9. जिथे स्वार्थाविना सेवा असते, तिथे देवाचे काय असते? (मध्यम)
A) घर
B) मंदिर
C) पद पावन
D) यश
10. न्यायासाठी लढणाऱ्यांच्या हाती देव काय
बनतो? (सोपे)
A) तलवार
B) ढाल
C) ध्वज
D) शस्त्र
11. ध्येयासाठी चालणाऱ्यांच्या अंतरी देव काय
बनतो? (मध्यम)
A) दिवा
B) तलवार
C) मार्ग
D) शक्ती
12. ज्ञानार्थ तपणाऱ्या मुनींची देव काय होतो?
(सोपे)
A) गुरू
B) शिष्य
C) साधना
D) ध्येय
13. कवीला देवाच्या करुणाकर स्वरूपामुळे
कशाचे भय वाटत नाही? (मध्यम)
A) मृत्यूचे
B) अपयशाचे
C) कोणाचेही भय
D) अंधाराचे
14. कवीला मार्गावर पुढे सदैव कोणाची पाऊले
दिसतील असे वाटते? (मध्यम)
A) स्वतःची
B) मित्रांची
C) देवांची (तव पाऊले)
D) संतांची
15. कवी आपल्या हृदयात काय नेहमी जागवण्याची
विनंती करतो? (कठीण)
A) धन
B) सुजनत्व
C) कीर्ती
D) शक्ती
16. कुसुमाग्रजांचे 'नटसम्राट'
हे काय आहे? (सोपे)
A) काव्यसंग्रह
B) गद्यकाव्य
C) रूपांतरित नाटक
D) कादंबरी
17. 'वैष्णव' आणि 'जान्हवी' ही कुसुमाग्रजांची कोणती साहित्यकृती आहे?
(मध्यम)
A) कविता
B) नाटक
C) कादंबरी
D) कथासंग्रह
18. 'तिमिर' या शब्दाचा
अर्थ काय आहे? (सोपे)
A) प्रकाश
B) अंधार
C) आकाश
D) जमीन
19. 'सुमन' या शब्दाचा
समानार्थी शब्द कोणता? (सोपे)
A) फळ
B) पान
C) फूल
D) झाड
20. 'रंजले गांजले' या
शब्दांचा अर्थ काय? (मध्यम)
A) सुखी व समाधानी
B) दुःखी व पीडित
C) श्रीमंत व यशस्वी
D) आजारी व दुर्बळ
II. रिकाम्या जागा भरा - 1 गुणाचे प्रश्न
21. सर्वात्मका शिवसुंदरा स्वीकार या _____________.
(सोपे)
22. तिमिरातुनी तेजाकडे प्रभु आमुच्या ने _____________.
(मध्यम)
23. सुमनात तू _____________ तू ताऱ्यांमध्ये फुलतोस तू. (सोपे)
24. चोहीकडे रुपे तुझी _____________ ही माझ्या मना. (मध्यम)
25. जे रंजले वा गांजले पुसतोस त्यांची _____________.
(सोपे)
26. स्वार्थाविना सेवा जिथे तेथे तुझे पद _____________.
(मध्यम)
27. ध्येयार्थ जे तमि चालती तू _____________
त्यांच्या अंतरी. (सोपे)
28. ज्ञानार्थ जे तपती मुनी होतोस त्यांची _____________.
(मध्यम)
29. करुणाकरा करुणा तुझी असता मला _____________
कोठले. (सोपे)
30. सुजनत्व या हृदयामधे नित _____________
भीतीविना. (कठीण)
III. योग्य जोड्या जुळवा - 1 गुणाचे प्रश्न
31. अ गट ब
गट
1. कुसुमाग्रज A. गद्यकाव्य
2. विशाखा B.
रूपांतरित नाटक
3. नटसम्राट C. ज्ञानपीठ पारितोषिक विजेते
4. समिधा D.
काव्यसंग्रह
5. वैष्णव E.
कादंबरी
32. अ गट ब
गट
1. तिमिर A.
आकाश
2. सुमन B.
अश्रू
3. गगन C.
अंधार
4. आसवे
D. फूल
5. रणी E.
रणांगणात/युद्धात
IV. एका वाक्यात उत्तरे लिहा - 1 गुणाचे प्रश्न
33. कवीने प्रभूला कोणती विनंती केली आहे?
(सोपे)
34. ईश्वर कोठे कोठे आहे असे कवीला वाटते?
(सोपे)
35. ईश्वर कोणाची आसवे पुसतो? (सोपे)
36. न्यायासाठी लढणाऱ्यांना ईश्वर काय देतो?
(मध्यम)
37. माणसाला केव्हा भय वाटत नाही? (मध्यम)
38. ईश्वर कोणासमवेत व कोठे श्रमतो? (सोपे)
39. कुसुमाग्रजांचे एक गद्यकाव्य कोणते?
(मध्यम)
40. 'तेज' या शब्दाचा
विरुद्धार्थी शब्द कवितेत कोणता आहे? (सोपे)
V. 2-3 वाक्यात उत्तरे लिहा - 2 गुणांचे प्रश्न
41. ईश्वराला 'सर्वात्मक'
असे का म्हटले आहे? (मध्यम)
42. 'स्वार्थाविना सेवा जिथे तेथे तुझे पद
पावना' या ओळीचा अर्थ स्पष्ट करा. (कठीण)
43. न्यायासाठी लढणाऱ्यांना आणि ध्येयासाठी
चालणाऱ्यांना ईश्वर कशी मदत करतो? (मध्यम)
44. देवाच्या कृपेमुळे कवीला काय वाटते आणि
तो काय करू इच्छितो? (कठीण)
VI. 4-5 वाक्यात उत्तरे लिहा - 3 गुणांचे प्रश्न
45. या कवितेची मध्यवर्ती कल्पना तुमच्या
शब्दांत लिहा. (कठीण)
46. ईश्वर विविध रूपांत कसा अस्तित्वात आहे,
हे कवितेच्या आधारे स्पष्ट करा. (कठीण)
VII. व्याकरण
A. कवितेच्या ओळी पूर्ण करा - 1 गुणाचे प्रश्न
47. जे रंजले ___________________ पुसतोस त्यांची आसवे.
48. स्वार्थाविना सेवा जिथे ___________________
पावना.
49. सुमनात तू गगनात तू ___________________
वसतोस तू.
B. समान अर्थाचे शब्द लिहा (कवितेतून) - 1
गुणाचे प्रश्न
50. अंधार - _____________
51. प्रकाश - _____________
52. फूल - _____________
53. आकाश - _____________
54. अश्रू - _____________
55. दिवा - _____________
C. विरुद्धार्थी शब्द लिहा - 1 गुणाचे प्रश्न
56. तिमिर × _____________
57. भय × _____________
58. स्वार्थ × _____________
59. न्याय × _____________
D. वाक्यात उपयोग करा - 1 गुणाचे प्रश्न
60. अभिवादन:
61. प्रार्थना:
62. करुणा:
उत्तरसूची
I. बहुपर्यायी प्रश्न (MCQs)
- B) कुसुमाग्रज
- A) वि. वा. शिरवाडकर
- B) 1988
- C) तिमिरातून तेजाकडे नेण्याची
- B) गगनात
- B) सर्वांत
- B) श्रमिकांसोबत
- A) जे रंजले वा गांजले
- C) पद पावन
- A) तलवार
- A) दिवा
- C) साधना
- C) कोणाचेही भय
- C) देवांची (तव पाऊले)
- B) सुजनत्व
- C) रूपांतरित नाटक
- C) कादंबरी
- B) अंधार
- C) फूल
- B) दुःखी व पीडित
II. रिकाम्या जागा भरा
- अभिवादना
- जीवना
- गगनात
- जाणीव
- आसवे
- पावना
- दीप
- साधना
- भय
- जागवी
III. योग्य जोड्या जुळवा
- कुसुमाग्रज - C. ज्ञानपीठ पारितोषिक विजेते
- विशाखा - D. काव्यसंग्रह
- नटसम्राट - B. रूपांतरित नाटक
- समिधा - A. गद्यकाव्य
- वैष्णव - E. कादंबरी
- तिमिर - C. अंधार
- सुमन - D. फूल
- गगन - A. आकाश
- आसवे - B. अश्रू
- रणी - E. रणांगणात/युद्धात
IV. एका वाक्यात उत्तरे लिहा
- कवीने प्रभूला तिमिरातून (अंधारातून) तेजाकडे
(प्रकाशाकडे) जीवना नेण्याची विनंती केली आहे.
- ईश्वर सुमनात, गगनात, ताऱ्यांमध्ये
आणि जगभरातील सद्धर्मांमध्ये आहे असे कवीला वाटते.
- ईश्वर जे रंजले (दुःखी) वा गांजले (पीडित) आहेत, त्यांची
आसवे (अश्रू) पुसतो.
- न्यायासाठी लढणाऱ्यांच्या हाती ईश्वर तलवार बनून
त्यांना बळ देतो.
- देवाच्या करुणेची साथ असेल तर माणसाला कशाचेही भय वाटत
नाही.
- ईश्वर श्रमिकांसोबत शेतांमध्ये श्रमतो (कष्ट करतो).
- कुसुमाग्रजांचे 'समिधा' हे एक
गद्यकाव्य आहे.
- 'तेज' या शब्दाचा
विरुद्धार्थी शब्द कवितेत 'तिमिर' (अंधार) आहे.
V. 2-3 वाक्यात उत्तरे लिहा
- ईश्वराला 'सर्वात्मक' असे
म्हटले आहे, कारण कवीच्या मते तो सुमनात (फुलांमध्ये),
गगनात (आकाशात), ताऱ्यांमध्ये आणि
जगभरातील सर्व चांगल्या धर्मांमध्ये (सद्धर्म) वास करतो. म्हणजे तो सर्वत्र
आणि सर्व वस्तूंत व्यापलेला आहे.
- 'स्वार्थाविना सेवा जिथे तेथे तुझे पद
पावना' या ओळीचा अर्थ असा की, जिथे
कोणतेही वैयक्तिक स्वार्थ न ठेवता निस्वार्थ भावनेने सेवा केली जाते, ते स्थान देवाच्या पवित्र पावलांनी पावन होते. अशा ठिकाणी देवाची
उपस्थिती असते असे कवीला वाटते.
- न्यायासाठी लढणाऱ्यांना ईश्वर त्यांच्या हाती तलवार
बनून शक्ती देतो. ध्येयाच्या मार्गावर चालणाऱ्यांच्या अंतरी (मनात) ईश्वर दीप
(प्रकाश) बनून त्यांना दिशा आणि स्फूर्ती देतो. अशा प्रकारे तो त्यांना
त्यांच्या उद्दिष्टांपर्यंत पोहोचण्यास मदत करतो.
- देवाच्या अथांग करुणेमुळे कवीला कशाचेही भय वाटत नाही.
त्याला माहीत आहे की देवाचे पावन पाऊले (मार्गदर्शन) सदैव त्याच्यासोबत आहे.
त्यामुळे तो आपल्या हृदयात सुजनत्व (चांगुलपणा) नेहमी जागृत ठेवू इच्छितो आणि
भीतीविना जीवन जगू इच्छितो.
VI. 4-5 वाक्यात उत्तरे लिहा
- या कवितेची मध्यवर्ती कल्पना ही आहे की, 'ईश्वर हा सर्वात्मका असून तो सर्वव्यापी आहे'. कवी
देवाला 'शिवसुंदर' असे संबोधून
त्याला प्रार्थना करतो की त्याने जीवनाला अंधारातून प्रकाशाकडे न्यावे. ईश्वर
केवळ नैसर्गिक वस्तूंमध्ये (फूल, आकाश) नाही, तर मानवी मूल्यांमध्ये (सद्धर्म, न्याय,
ज्ञान, सेवा) आणि मानवी प्रयत्नांमध्ये
(श्रम, ध्येय, साधना) सुद्धा
उपस्थित आहे. देव रंजल्या-गांजल्यांचे दुःख दूर करतो, न्याय
मिळवून देतो आणि ज्ञानमार्ग दाखवतो. देवाची करुणा सोबत असल्याने कवीला
कोणतेही भय नाही आणि तो सदाचार व चांगुलपणाने जीवन जगू इच्छितो.
- कवितेनुसार, ईश्वर अनेक रूपांत अस्तित्वात आहे. तो
फुलांमध्ये फुलतो, आकाशात आणि ताऱ्यांमध्ये दिसतो.
जगभरातील सर्व चांगल्या धर्मांमध्ये तो वसलेला आहे. तो श्रमिकांसोबत शेतात
कष्ट करतो आणि दुःखी व पीडितांचे अश्रू पुसतो. न्यायासाठी लढणाऱ्यांना तो
तलवार बनून शक्ती देतो, ध्येयासाठी चालणाऱ्यांना तो
मनात दीप बनून मार्गदर्शन करतो आणि ज्ञान मिळवण्यासाठी तप करणाऱ्या मुनींची
तो साधना बनतो. अशा प्रकारे, ईश्वर केवळ एक अमूर्त
शक्ती नसून, तो या जगातील प्रत्येक कर्मात, प्रत्येक चांगुलपणात आणि प्रत्येक गरजेच्या वेळी विविध रूपांनी प्रकट
होतो.
VII. व्याकरण
A. कवितेच्या ओळी पूर्ण करा
- जे रंजले वा गांजले पुसतोस त्यांची आसवे.
- स्वार्थाविना सेवा जिथे तेथे तुझे पद पावना.
- सुमनात तू गगनात तू ताऱ्यांमध्ये वसतोस तू.
B. समान अर्थाचे शब्द लिहा (कवितेतून)
- अंधार - तिमिर
- प्रकाश - तेज
- फूल - सुमन
- आकाश - गगन
- अश्रू - आसवे
- दिवा - दीप
C. विरुद्धार्थी शब्द लिहा
- तिमिर × तेज
- भय × निर्भय
- स्वार्थ × निस्वार्थ
- न्याय × अन्याय
D. वाक्यात उपयोग करा
- अभिवादन: शाळेत गेल्यावर विद्यार्थ्यांनी
शिक्षकांना अभिवादन केले.
- प्रार्थना: आम्ही रोज सकाळी देवाची प्रार्थना
करतो.
- करुणा: साधू महाराजांच्या मनात
प्राण्यांबद्दल खूप करुणा होती.
टिप्पणी पोस्ट करा