टीप - DSERT कडून प्रश्नसंच तयार करण्याचे कार्य सुरू आहे तत्पूर्वी सरावासाठी आम्ही खालील प्रश्नसंच दिलेला आहे..
CLASS - 6
MEDIUM - MARATHI
SUBJECT - MAAY MARATHI
SYLLABUS - KARNATAKA STATE
QUESTION BANK OF LESSON BASED ASSESSMENT
फक्त सरावासाठी
पाठ आधारित मूल्यमापन प्रश्नावली
(सर्व प्रश्नांची नमुना उत्तरे शेवटी देण्यात आलेली आहेत)
इयत्ता 6वी: पाठ आधारित मूल्यमापन – 3. निसर्गातील चमत्कार: वीज
पाठ : 3. निसर्गातील चमत्कार: वीज
I. बहुपर्यायी प्रश्न (MCQs) - 1 गुणाचे प्रश्न
1. ग्रीष्मातल्या दुपारी आकाश कशाने भरून जाते? (सोपे)
A) पांढऱ्या ढगांनी
B) निळ्या आकाशाने
C) काळ्याभोर, जडशीळ
ढगांनी
D) धुराने
2. पावसाच्या थेंबांचा काय वाजायला सुरुवात होते? (सोपे)
A) घंटा
B) ताशा
C) ढोल
D) बासरी
3. आकाशात काय चमकते? (सोपे)
A) चंद्र
B) सूर्य
C) लखलखीत नागमोडी ट्यूबलाईट
D) तारे
4. वीज निर्माण होताना सर्वप्रथम कशापासून तयार झालेले ढग वाढू
लागतात? (सोपे)
A) मातीपासून
B) वाफेपासून
C) धुरापासून
D) पाण्यापासून
5. ढगांवर जमा होणारा विद्युतभार पृथ्वीवरील विद्युतभाराच्या
कसा असतो? (मध्यम)
A) समान
B) बरोबर उलट
C) कमी
D) जास्त
6. विरुद्ध जातीच्या विद्युत भारात काय होते? (सोपे)
A) प्रतिकर्षण
B) आकर्षण
C) काही नाही
D) स्फोट
7. वीज निर्माण झाल्यावर काय काय निर्माण होते? (मध्यम)
A) प्रकाश, ध्वनी, उष्णता
B) फक्त प्रकाश
C) फक्त ध्वनी
D) फक्त उष्णता
8. पावसाळ्यात ढगांच्या वरच्या भागावर कोणता विद्युतभार असतो? (मध्यम)
A) ऋण (निगेटीव्ह)
B) धन (पॉझिटिव्ह)
C) कोणताही नाही
D) दोन्ही
9. ढगांमधून इलेक्ट्रॉन्सचा एक प्रवाह वाहू लागतो तेव्हा तो
किती रूंद असतो? (कठीण)
A) 5 ते 10 इंच
B) 1 ते 4 इंच
C) 10 ते 20 इंच
D) 20 ते 30 इंच
10. विजेचा विद्युतरस्ता किती लांब असतो? (कठीण)
A) 50 ते 100 फूट
B) 100 ते 150 फूट
C) 200 ते 250 फूट
D) 250 ते 300 फूट
11. आकाशभर नृत्य करणारी वीज किती कमी वेळात नाहीशी होते? (मध्यम)
A) 10 ते 20 सेकंद
B) 50 ते 100 सेकंद
C) 500 ते 1000 सेकंद
D) 0.5 (अर्धा) ते 1 सेकंद
12. संस्कृत भाषेत विजेला काय संबोधतात? (मध्यम)
A) निर्मला, शीतल
B) चंचला, चपला
C) सुंदरी, रम्या
D) प्रखर, तेजस्वी
13. 'फीत विद्युत' याला इंग्रजीमध्ये काय म्हणतात? (सोपे)
A) Ball Lightning
B) Forked Lightning
C) Ribbon Lightning
D) Carpet Lightning
14. नायट्रोजन वायूमध्ये वीज चमकल्यास ती कशी दिसते? (मध्यम)
A) निळी
B) लालभडक
C) तेजस्वी शुभ्र
D) पिवळी
15. वातावरणात धूळ जास्त असल्यास वीजा कोणत्या रंगाच्या चमकतात? (मध्यम)
A) हिरव्या किंवा पोपटी
B) पिवळ्या किंवा नारंगी
C) तांबड्या किंवा गुलाबी
D) निळ्या किंवा जांभळ्या
16. विजेचा फटका कोणाला फार लवकर बसतो? (सोपे)
A) घरात बसलेल्या माणसांना
B) गोल्फ खेळणारे खेळाडू आणि तलावात पोहणारी माणसं
C) झाडाखाली उभे असलेल्या माणसांना
D) वाहनात प्रवास करणाऱ्या लोकांना
17. वीज कोणत्या वस्तूकडे आकर्षिली जाते? (मध्यम)
A) पाणी, सर्वात
उंच वस्तू, धातूची वस्तू
B) लाकडी वस्तू, रबर
C) काचेच्या वस्तू
D) प्लास्टिकच्या वस्तू
18. मानवाने अद्याप निसर्गातील कशाचा वापर करून घेतला नाही? (सोपे)
A) पाणी
B) वीज
C) हवा
D) सूर्यप्रकाश
19. कृत्रिम विजेला दुसरे काय म्हणतात? (सोपे)
A) सौर ऊर्जा
B) विद्युत ऊर्जा
C) पवन ऊर्जा
D) जल ऊर्जा
20. सूर्यापासून मिळणाऱ्या उर्जेला काय म्हणतात? (सोपे)
A) विद्युत ऊर्जा
B) पवन ऊर्जा
C) सौर ऊर्जा
D) जल ऊर्जा
II. रिकाम्या जागा भरा - 1 गुणाचे प्रश्न
21. पावसाच्या _____________ ढगांचा प्रचंड कडकडाट होतो. (मध्यम)
22. प्रकाशाच्या _____________ नागमोडी रेखा डोळ्यासमोर चमकून नाहीशा होतात. (सोपे)
23. ढगावरच्या विद्युत भारात व पृथ्वीवरच्या विद्युत भारात _____________
पडायला लागते. (मध्यम)
24. धन आणि ऋण विद्युतभार नेहमीच एकमेकाकडे ________
होत असतात. (सोपे)
25. ढगामधून ________ चा एक प्रवाह वाहू लागतो. (कठीण)
26. विजेचा विद्युतरस्ता __________ असतो. (सोपे)
27. पाश्चात्य कोळ्यांची एक श्रद्धा आहे की ________
हा संत कोळी लोकांचा पाठीराखा आहे. (मध्यम)
28. इंग्लंडमध्ये तर अनेकवेळा ________ वीज चमकते. (सोपे)
29. ऑक्सीजन वा ओझोन मध्ये चमकल्यास वीज ________
रंगाची दिसते. (मध्यम)
30. हैड्रोजन वायूत वीज चमकल्यास ती _________
किंवा ________ रंगाची दिसते. (कठीण)
III. योग्य जोड्या जुळवा - 1 गुणाचे प्रश्न
31. अ गट ब गट
1. ताशा A. नाच
2. नागमोडी B. नाहीशी होणे
3. लुप्त होणे C. एक वाद्य
4. विद्युत D. वीज
5. नृत्य E. वेडीवाकडी
32. अ गट
1. रिबन लाईटनिंग
2. फोर्कड लाईटनिंग
3. कार्पेट लाईटनिंग
4. बॉल लाईटनिंग
5. सेंट एल्मोची आग
**ब गट**
A. ढगावरील विद्युतभार नाहीसा होऊन संपूर्ण ढग प्रकाशाने
झगमगतो.
B. छोटे छोटे विद्युतभारीत गोल निर्माण होतात.
C. अंधारात नावाड्याना मार्ग दाखवते.
D. मूळ विद्युत मार्गाला एक-दोन शाखा फुटतात.
E. विद्युत पथ रिबीनीच्या फितीसारखा जाड दिसतो.
IV. एका वाक्यात उत्तरे लिहा - 1 गुणाचे प्रश्न
33. आकाशात चमकणारी वीज कोणत्या वळणाची असते? (सोपे)
34. ढग कशापासून तयार होतात? (सोपे)
35. नेहमी एकमेकाकडे आकर्षिले जाणारे विद्युतभार कोणते? (मध्यम)
36. ढगामधील इलेक्ट्रॉन्सचा प्रवाह किती रूंद असतो? (मध्यम)
37. सूर्यापासून मिळणाऱ्या उर्जेला काय म्हणतात? (सोपे)
38. कृत्रिम वीज कशापासून मिळविली जाते? (मध्यम)
39. विजेचा फटका बसल्यानंतर कोणी जिवंत रहात नाही हा काय आहे? (सोपे)
40. 'चंचला' आणि 'चपला' हे
कशाला संबोधतात? (सोपे)
V. 2-3 वाक्यात उत्तरे लिहा - 2 गुणांचे प्रश्न
41. वीज कशी निर्माण होते? (मध्यम)
42. विजेचे प्रकार किती व कोणते? (कठीण)
43. वीज कोणकोणत्या रंगात दिसते? (मध्यम)
44. वीज वेगवेगळ्या रंगात दिसण्याचे कारण कोणते? (कठीण)
45. विजेचे वहन कसे होते? त्याचा परिणाम काय होतो? (कठीण)
46. वीज जास्तीत जास्त कोठे आकर्षिली जाते? (मध्यम)
47. विजेबद्दलच्या गैरसमजूती कोणत्या? (कठीण)
48. तुम्ही पाहिलेल्या विजेचे वर्णन करा. (तुमचे स्वतःचे उत्तर
अपेक्षित)
49. विजेपासूनची सावधानता तुम्ही कशी बाळगाल? (मध्यम)
50. निसर्गातील आणि कृत्रिम विजेमध्ये काय फरक आहे? (कठीण)
VI. रिकाम्या जागा भर (अणू प्रकल्पांची माहिती) - 1 गुणाचे प्रश्न
51. 1. तारापूर _______ (राज्य) (सोपे)
52. 2. कोटा _________ (राज्य) (मध्यम)
53. 3. कल्पक्कम _________ (राज्य) (मध्यम)
54. 4. नरोरा _________ (राज्य) (सोपे)
55. 5. काक्रापारा _______ (राज्य) (मध्यम)
56. 6. कैगा _________ (राज्य) (सोपे)
VII. व्याकरण
A. वर्ण ओळखा - 1 गुणाचे प्रश्न
57. 'क' वर्ग
व्यंजने कोणती आहेत? (सोपे)
58. ऱ्हस्व स्वर कोणती आहेत? (सोपे)
59. दीर्घ स्वर कोणती आहेत? (सोपे)
60. संयुक्त स्वर कोणती आहेत? (मध्यम)
61. 'अं' व 'अः' यांना काय
म्हणतात?
(सोपे)
62. कठोर वर्ण कोणती आहेत? (कठीण)
63. मृदू वर्ण कोणती आहेत? (कठीण)
64. अनुनासिक वर्ण कोणती आहेत? (मध्यम)
65. अर्धस्वर कोणती आहेत? (मध्यम)
66. उष्मे कोणती आहेत? (मध्यम)
67. 'ळ' हा वर्ण कसा
आहे?
(सोपे)
68. 'क्ष' व 'ज्ञ' यांना काय
म्हणतात?
(सोपे)
B. विरुद्धार्थी शब्द लिहा - 1 गुणाचे प्रश्न
69. अंधार (सोपे)
70. प्रचंड (मध्यम)
71. स्वच्छ (सोपे)
72. लांब (सोपे)
73. जवळची (सोपे)
74. कृत्रिम (कठीण)
C. समानार्थी शब्द लिहा - 1 गुणाचे प्रश्न
75. ध्वनी (सोपे)
76. पृथ्वी (सोपे)
77. हवा (सोपे)
78. नृत्य (मध्यम)
79. चमत्कार (कठीण)
उत्तरसूची
I. बहुपर्यायी प्रश्न (MCQs)
1.
C) काळ्याभोर, जडशीळ ढगांनी
2.
B) ताशा
3.
C) लखलखीत
नागमोडी ट्यूबलाईट
4.
B) वाफेपासून
5.
B) बरोबर उलट
6.
B) आकर्षण
7.
A) प्रकाश, ध्वनी, उष्णता
8.
B) धन
(पॉझिटिव्ह)
9.
B) 1 ते 4 इंच
10. B) 100 ते 150 फूट
11. D) 0.5 (अर्धा) ते 1 सेकंद
12. B) चंचला, चपला
13. C)
Ribbon Lightning
14. C) तेजस्वी शुभ्र
15. B) पिवळ्या किंवा नारंगी
16. B) गोल्फ खेळणारे खेळाडू आणि तलावात पोहणारी माणसं
17. A) पाणी, सर्वात
उंच वस्तू, धातूची वस्तू
18. B) वीज
19. B) विद्युत ऊर्जा
20.
C) सौर ऊर्जा
II. रिकाम्या जागा भरा
21. तांडव नृत्यातूनच
22.
लखलखीत
23.
अंतर
24.
आकर्षित
25.
इलेक्ट्रॉन्स
26.
नागमोडी
27.
एल्मो
28.
निळी
29.
निळ्या
30.
लालभडक, गुलाबी
III. योग्य जोड्या जुळवा
31.
1.
ताशा - C. एक वाद्य
2.
नागमोडी - E. वेडीवाकडी
3.
लुप्त होणे
- B.
नाहीशी होणे
4.
विद्युत - D. वीज
5.
नृत्य - A. नाच
32.
1.
रिबन
लाईटनिंग - E. विद्युत पथ रिबीनीच्या
फितीसारखा जाड दिसतो.
2.
फोर्कड
लाईटनिंग - D. मूळ विद्युत मार्गाला
एक-दोन शाखा फुटतात.
3.
कार्पेट
लाईटनिंग - A. ढगावरील विद्युतभार
नाहीसा होऊन संपूर्ण ढग प्रकाशाने झगमगतो.
4.
बॉल
लाईटनिंग - B. छोटे छोटे विद्युतभारीत
गोल निर्माण होतात.
5.
सेंट
एल्मोची आग - C. अंधारात नावाड्याना
मार्ग दाखवते.
IV. एका वाक्यात उत्तरे लिहा
33.
आकाशात
चमकणारी वीज नागमोडी वळणाची असते.
34.
ढग
वाफेपासून तयार होतात.
35.
धन
(पॉझिटिव्ह) आणि ऋण (निगेटीव्ह) हे विद्युतभार नेहमी एकमेकांकडे आकर्षिले जातात.
36.
ढगामधील
इलेक्ट्रॉन्सचा प्रवाह साधारणपणे 1 ते 4 इंच रूंद
असतो.
37.
सूर्यापासून
मिळणाऱ्या उर्जेला सौर ऊर्जा म्हणतात.
38.
कृत्रिम वीज
पाण्यापासून, वाऱ्यापासून आणि
इंधनापासून मिळविली जाते.
39.
विजेचा
तडाखा बसल्यानंतर कोणी जिवंत रहात नाही हा एक गैरसमजूत आहे.
40. 'चंचला' आणि 'चपला' हे
संस्कृत भाषेत विजेला संबोधतात.
V. 2-3 वाक्यात उत्तरे लिहा
41. वाफेपासून तयार झालेले ढग आकाराने व वजनाने वाढू लागतात
तेव्हा त्यांच्यावर विद्युतभार जमायला लागतो. पृथ्वीवर असलेला विद्युतभार ढगावरील
विद्युतभाराच्या उलट असतो. विरुद्ध जातीच्या विद्युतभारात आकर्षण होऊन वीज निर्माण
होते,
ज्यामुळे प्रकाश, ध्वनी व प्रचंड उष्णता निर्माण होते.
42.
विजेचे
मुख्य प्रकार: 1. फीत विद्युत (रिबन
लाईटनिंग), 2. फोर्कड लाईटनिंग, 3. दुलई विद्युत (कार्पेट लाईटनिंग), 4. गोल विद्युत (बॉल लाईटनिंग), 5. सेंट एल्मोची आग. या व्यतिरिक्त रेखा-विद्युत, रिबाऊंड लाईटनिंग, मणी विद्युत हे थोडेसे वेगळे प्रकार आहेत.
43.
वीज
पांढऱ्याशुभ्र, तांबड्या, हिरव्या, पोपटी, पिवळ्या, निळ्या
अशा वेगवेगळ्या रंगांत दिसते. इंग्लंडमध्ये अनेक वेळा निळी वीज चमकते.
44. वातावरणात अनेक वायू असतात. या वायूमध्ये विद्युतप्रवाहाचे
विसर्जन झाल्यामुळे, त्या त्या
वायूच्या गुणधर्माप्रमाणे त्यांचे अणू चमकायला लागतात आणि आपल्याला रंगीत वीज
दिसते. उदा. नायट्रोजनमुळे शुभ्र, ऑक्सिजन/ओझोनमुळे
निळी,
हायड्रोजनमुळे लालभडक/गुलाबी.
45. विजेचे वहन विद्युत-पट्ट्यांमध्ये होते. वहन होत असताना वीज
प्रथम सुवाहक वस्तूकडे खेचली जाते. याचा परिणाम असा होतो की, या मार्गात आडव्या येणाऱ्या वस्तूंना तडाखे बसतात, तर मार्गाबाहेरच्या वस्तूंना धक्का लागत नाही.
46. वीज पाणी, सर्वात
उंच वस्तू, धातूची वस्तू याकडे
आकर्षिली जाते. तसेच, ज्या वस्तू
जमिनीचा पृष्ठभाग खूप मोठ्या प्रमाणात व्यापतात त्याकडे ती उंच वस्तूंपेक्षाही
लवकर आकर्षिते. काळ्या किंवा भडक रंगाकडेही वीज आकर्षिली जाते.
47.
विजेबद्दलच्या
काही गैरसमजुती: वीज फक्त पावसाळ्यातच चमकते, वीज आकाशातूनच खाली येते, वाळवंटात वीज पडत नाही, एकाच ठिकाणी वीज पुन्हा पुन्हा पडत नाही, विजेचा तडाखा बसल्यानंतर कोणी जिवंत रहात नाही.
48. (हे उत्तर विद्यार्थ्यांच्या स्वतःच्या अनुभवावर आधारित
असेल.)
49.
विजेपासून
सावधानता बाळगण्यासाठी पावसाळ्यात झाडाखाली किंवा उंच ठिकाणी उभे राहू नये. घरात
असताना खिडक्यांपासून दूर रहावे आणि विजेची उपकरणे बंद ठेवावीत. पाण्याचा संपर्क
टाळावा.
50.
निसर्गातील
वीज ढगांमधील विद्युतभाराच्या आकर्षणातून नैसर्गिकरित्या निर्माण होते. ही वीज फार
कमी वेळेसाठी असते आणि ती अनियंत्रित असते. याउलट, कृत्रिम वीज (विद्युत ऊर्जा) मानवाद्वारे पाण्यापासून, वाऱ्यापासून किंवा इंधनापासून तयार केली जाते आणि ती
नियंत्रित स्वरूपात विविध कामांसाठी वापरली जाते.
VI. रिकाम्या जागा भर (अणू प्रकल्पांची माहिती)
51.
1.
तारापूर -
महाराष्ट्र
52.
2.
कोटा -
राजस्थान
53.
3.
कल्पक्कम -
तामिळनाडू
54.
4.
नरोरा -
उत्तर प्रदेश
55.
5.
काक्रापारा
- गुजरात
56.
6.
कैगा -
कर्नाटक
VII. व्याकरण
A. वर्ण ओळखा
57.
क्, ख्, ग्, घ्, ङ
58.
अ, इ, उ, ऋ, लृ
59.
आ, ई, ऊ
60.
ए, ऐ, ओ, औ
61. स्वरादी
62.
क्, ख्, च्, छ्, ट्, ठ्, त्, थ्, प्, फ्, श्, ष्, स्
63.
सर्व स्वर
आणि ग्,
घ्, ङ, ज्, झ्, ञ्, ड्, ढ्, ण्, द्, ध्, न्, ब्, भ्, म्, य्, र्, ल्, व्, ह्, ळ्
64. ङ, ञ, ण, न्, म्
65.
य्, र्, ल्, व्
66. श्, ष्, स्
67.
स्वतंत्र
68.
संयुक्त
व्यंजने
B. विरुद्धार्थी शब्द लिहा
69.
प्रकाश
70.
किरकोळ/लहान
71. अस्वच्छ/गलिच्छ
72.
आखूड/जवळ
73.
दूरची
74.
नैसर्गिक
C. समानार्थी शब्द लिहा
75.
आवाज
76.
भूमी/धरणी
77.
वायू/पवन
78.
नाच
79.
आश्चर्य
टिप्पणी पोस्ट करा