कर्नाटक राज्य पाठ्यक्रम
माध्यम - मराठी
विषय - परिसर अध्ययन
नमूना प्रश्नोत्तरे
पाठ 3 - वनभ्रमंती
पाठातील प्रश्नांची उत्तरे
1. तुमच्या परिसरात मिळणाऱ्या फळांची नावे लिहा.
उदाहरणार्थ:
* आंबा
* पेरू
* चिकू
* बोरं
* केळी
2. अरण्यातील झाडापासून आम्हाला अनेक वस्तू मिळतात. हे तुला माहीत आहे का? खालील चित्र बघ आणि जाणून घे. चित्राखाली त्यांची नावे लिही.
चित्रातील वस्तूंनुसार त्यांची नावे आणि उपयोग खालीलप्रमाणे:
* टेबल आणि खुर्ची
* कागद
* काडीपेटी
* मसाले / दालचिनी
* फळे
* गवत
* खिडकी आणि दार
* फुल
* डिंक बाटली
* शाई
* पेन्सिल / स्टिक्स
* औषधे / बाटलीतील पदार्थ
3. मागील इयत्तेत तू झाडाबद्दल शिकला आहेस. तुझ्या गावातील वेगवेगळ्या 10 झाडांची नावे लिही. ही झाडे अरण्यात देखील वाढतात का? हे वडिलधाऱ्यांच्याकडून समजून घे.
उदाहरणार्थ:
* वड: होय, अरण्यातही वाढतो.
* पिंपळ: होय, अरण्यातही वाढतो.
* कडुलिंब: होय, अरण्यातही वाढतो.
* चिंच: होय, अरण्यातही वाढतो.
* आंबा: होय, अरण्यातही वाढतो (रानटी आंबा).
* बाभूळ: होय, अरण्यातही वाढतो.
* नारळ: नाही, सहसा अरण्यात वाढत नाही (समुद्रकिनारी जास्त).
* केळी: नाही, सहसा अरण्यात वाढत नाही (शेतीत).
* गुलाब: नाही, सहसा अरण्यात वाढत नाही (बागेत).
* जास्वंद: नाही, सहसा अरण्यात वाढत नाही (बागेत).
4. तुझ्या परिसरात वाढणाऱ्या व अरण्यात वाढणाऱ्या प्रत्येकी 5 झाडांची नावे लिही.
परिसरात वाढणारी झाडे:
* आंबा
* पेरू
* नारळ
* कडुलिंब
* वड
अरण्यात वाढणारी झाडे:
* सागवान
* चंदन
* नाणा
* सिसम
* जांभूळ
5. चित्रात दाखविलेल्या झाडांचे निरीक्षण कर. प्रत्येक झाडाचे दोन उपयोग त्याच्यापुढे दिलेल्या जागेत लिही.
* सागवानाचे झाड:
* मजबूत लाकूड मिळते.
* फर्निचर बनवण्यासाठी वापरतात.
* चंदनाचे झाड:
* सुवासिक लाकूड मिळते.
* अत्तर आणि सौंदर्य प्रसाधने बनवण्यासाठी वापरतात.
* जांभळाचे झाड:
* गोड जांभळे फळे मिळतात.
* औषधे बनवण्यासाठी वापरतात.
* वडाचे झाड:
* खूप मोठी सावली देते.
* याला खूप फांद्या असतात, त्यावर पक्षी घरटी करतात.
* करंजाचे झाड:
* औषधी गुणधर्म असतात.
* बियांपासून तेल मिळते.
* कडूनिंबाचे झाड:
* कडुलिंबाची पाने औषधी असतात.
* जंतुनाशक म्हणून वापरतात.
* रान आवळ्याचे झाड:
* आंबट-गोड आवळे फळे मिळतात.
* आरोग्यासाठी चांगले असतात.
* बांबू:
* फर्निचर, टोपल्या बनवण्यासाठी वापरतात.
* बांबूपासून कागदही बनवतात.
6. अरण्यापासून तुला काय-काय मिळते हे तुला आधीच माहीत झाले आहे. अरण्यांचा नाश झाल्यास काय होईल याचा विचार करुन उत्तर लिही.
* जर अरण्ये संपली, तर आपल्याला श्वास घेण्यासाठी शुद्ध हवा मिळणार नाही.
* पाऊस कमी पडेल, त्यामुळे पाणी कमी मिळेल.
* अनेक प्राणी आणि पक्षी बेघर होतील, काही तर नष्टही होतील.
* आपल्याला लाकूड, औषधी वनस्पती, फळे यांसारख्या अनेक महत्त्वाच्या गोष्टी मिळणार नाहीत.
* जमिनीची धूप (माती वाहून जाणे) वाढेल.
* आपल्याला गरम वाटेल कारण झाडे थंड हवा देतात.
खालील प्रश्नांची उत्तरे थोडक्यात लिही.
* अरण्य म्हणजे काय?
* अरण्य म्हणजे खूप मोठे जंगल, जिथे अनेक प्रकारची झाडे आणि प्राणी एकत्र राहतात.
* सामान्यतः अरण्यात आढळणाऱ्या 5 वृक्षांची नावे लिही.
* सागवान
* चंदन
* नाणा
* सिसम
* जांभूळ
* अरण्यात राहणाऱ्या 5 प्राण्यांची नावे लिही.
* माकड
* साप
* हत्ती
* हरीण
* वाघ (अरण्य म्हणजे जंगल)
* अरण्यात मिळणाऱ्या 5 फळांची नावे लिही.
* जांभूळ
* आवळा (रान आवळा)
* अंबा (रानटी आंबा)
* करवंद
* बोरं (रानटी बोरं)
* अरण्याचे 5 उपयोग लिही.
* आपल्याला शुद्ध हवा देतात.
* पाऊस पडायला मदत करतात.
* अनेक प्राण्यांचे घर असतात.
* आपल्याला लाकूड, औषधी वनस्पती आणि फळे देतात.
* जमिनीची धूप थांबवतात आणि मातीला धरून ठेवतात.
अरण्य संरक्षणाबाबत घोषवाक्ये लिही.
* झाडे लावा, झाडे जगवा, पृथ्वी वाचवा!
* अरण्य आपले मित्र, त्यांचे करूया संरक्षण!
* झाडे तोडू नका, आयुष्य वाचवा!
* झाडे आहेत जीवन, त्यांचे करूया संवर्धन!
* एक झाड, हजारो फायदे, चला रोप लावूया!
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
अधिक माहितीसाठी महत्त्वाचे मुद्दे (Important Points)
* अरण्ये खूप महत्त्वाची आहेत: ती आपल्याला शुद्ध हवा देतात, पाऊस आणायला मदत करतात आणि अनेक प्राणी व वनस्पतींचे घर असतात.
* अरण्यात अनेक प्रकारची झाडे असतात: जसे सागवान, चंदन, नाणा, सिसम, जांभूळ, कडुलिंब.
* अरण्यात अनेक प्राणी राहतात: माकडे, साप, हत्ती, हरीण, वाघ.
* झाडांपासून अनेक वस्तू मिळतात: लाकूड, औषधी, डिंक, फळे.
* झाडे आपली आहेत, ती तोडू नयेत: झाडे तोडल्याने आपल्याला आणि पर्यावरणाला खूप नुकसान होते.
* झाडे लावणे आणि त्यांची काळजी घेणे महत्त्वाचे आहे.
* अप्पिको आंदोलन: हे झाडे वाचवण्यासाठी लोकांनी झाडांना मिठी मारून केलेले आंदोलन होते. त्यांचे घोषवाक्य होते: 'अरण्य वाचवा, अरण्य वाढवा आणि अरण्याचा उपयोग कमी करा.'
* बांबू हे एक प्रकारचे गवत आहे.
* काही वनस्पती पानांपासूनही वाढतात: जसे पूर्णफुटी.
* कीटकभक्षक वनस्पती: काही वनस्पती कीटक खातात, जसे कलशपर्णी, ड्रासेरा, कोब्रालिली.
* कोको-डि-मर नावाचे बी जगातील सर्वात मोठे बी आहे (जवळपास 18 किलो वजनाचे).
* कर्नाटकात 5 राष्ट्रीय उद्याने, 5 पक्षी अभयारण्ये आणि 16 प्राणी अभयारण्ये आहेत.
टिप्पणी पोस्ट करा