इयत्ता - 7वी
माध्यम - मराठी
विषय - विज्ञान
अभ्यासक्रम - सुधारित अभ्यासक्रम 2024-25
भाग - 1
प्रकरण 3 - तंतू ते वस्त्र
पाठ्यपुस्तकातील स्वाध्याय
1. खालील इंग्लीश बालगीताशी तुम्ही परिचीत असालच.
(i) Baa Baa black sheep, have you any wool
(ii) Mary had a little lamb, whose fleece was white as snow.
खालील प्रश्नांची उत्तरे लिहा.
(a) काळ्या मेंढीच्या कोणत्या भागात लोकर आहे?
उत्तरः काळ्या मेंढीच्या त्वचेवर लोकर आहे.
(b) बकरीच्या अंगावरील पांढरे केस याचा अर्थ काय ?
उत्तरः बकरीच्या अंगावरील पांढरे केस म्हणजे पांढऱ्या रंगाची लोकर होय.
2. यापैकी कोणता रेशीमकिडा आहे
(a) सुरवंट
(b) अंड्यातून बाहेर पडलेला पण कोश न विणलेला किडा (जाव्र्व्ह) योग्य पर्याय निवडा.
(i) a
(ii) b
(iii) a आणि b दोन्हीही
(iv) a आणि b दोन्हीही नाही
उत्तर : (iii) a आणि b दोन्हीही
3. खालीलपैकी कोणापासून लोकर मिळत नाही ?
(i) याक
(ii) उंट
(iii) बकरी
(iv) केसाळ कुत्रा
उत्तरः (iv) केसाळ कुत्रा
4. खालील शब्दांचे अर्थ सांगा.
(i) निपज करणे
उत्तर: (i) निपज करणे म्हणजे: आपल्याला मेंढीकडून चांगले आणि मऊ केस हवे असतील, तर त्यासाठी आपण चांगल्या प्रकारच्या मेंढ्या निवडतो. त्यांच्यापासून जी नवीन पिल्ले जन्माला येतात, त्यांना 'निपज' म्हणतात. आपण आपल्या इच्छेनुसार चांगले गुणधर्म असलेली पिल्ले तयार करण्यासाठी हे करतो.
(ii) तासणे
उत्तर: (ii) तासणे म्हणजे: मेंढीच्या अंगावरचे केस तिच्या त्वचेपासून हळूवारपणे काढणे. याला 'भादरणे' असेही म्हणतात.
(iii) रेशीम किड्यांचे संगोपन
उत्तर: (iii) रेशीम किड्यांचे संगोपन म्हणजे: रेशीम हे प्राण्यांपासून मिळणारे धागे आहेत. 'रेशीम किडे' हे रेशीम तयार करतात. रेशीम मिळवण्यासाठी या किड्यांना पाळले जाते आणि त्यांची काळजी घेतली जाते. यालाच 'रेशीम किड्यांचे संगोपन' म्हणतात.
5. लोकर तयार करतानाच्या पायऱ्या क्रमाने दिल्या आहेत. यातील कोणत्या पायऱ्या लिहिल्या नाहीत, त्या लिहा.
उत्तर: लोकर तयार करतानाच्या पायऱ्या या क्रमाने असतात:
तासणे (केस काढणे), स्वच्छ करणे (केस धुणे), वर्गीकरण (केस वेगळे करणे), गुंज (छोटे तुकडे) काढणे, वेगवेगळ्या रंगात रंगविणे (रंग देणे) आणि गुंडाळी करून धागे तयार करणे.
6. रेशीम पतंगाच्या जीवन इतिहासातील दोन पायऱ्यांची चित्रे काढा ज्यातून रेशीम उत्पादनाचे संबंध स्पष्ट होतील.
उत्तर: रेशीम बनवण्यासाठी रेशीम किड्याच्या आयुष्यातील या दोन महत्त्वाच्या पायऱ्या आहेत:
* रेशीमकिडा (अळी)
* कोश
7. खालीलपैकी कोणते दोन शब्द रेशीम उत्पादनाशी संबंधित आहेत.
रेशीमकिड्यांचे संगोपन, फुलझाडांचे संगोपन, मलबेरी संगोपन, मधमाशी संगोपन, वन्यवनस्पती संगोपन
उत्तर: रेशीम उत्पादनाशी संबंधित दोन शब्द हे आहेत:
(i) रेशीमकिड्यांचे संगोपन
(ii) मलबेरी संगोपन
8. स्तंभ -1 मधील शब्दांना स्तंभ II मधील शब्दसमुहाशी जोड्या जुळवा.
उत्तर -
स्तंभ - 1 स्तंभ - II
| 1. समूळ स्वच्छता (e) तासलेली कातडी स्वच्छ करणे
| 2. मलबेरीची पाने (c) रेशीम किड्याचे अन्न
| 3. याक (b) लोकर देणारा प्राणी
| 4. कोश (a) रेशीम धागे मिळतात
9. खालील तक्यानंतर दिलेल्या सूचनेनुसार तक्त्यातील उभे, आडवे शब्द शोधून पाठाला संबंधित शब्दाभोवती गोल करा. सूचना : यांची मदत घ्या.
1. लोकरीची पूर्ण स्वच्छता - समूळ स्वच्छता
2. प्राणीज तंतू - प्राण्यापासून मिळणारे धागे, लोकर
3. धाग्यासारखी दीर्घ रचना - तंतू
4. उबदार ठेवते - लोकर
5. रेशीमकीडे याची पाने खातात - मलबेरी
6. सुरवंटाच्या अंड्याला उबवण्याने बनतो - रेशीम किडा / सुरवंट
टिप्पणी पोस्ट करा