इयत्ता - 6वी
माध्यम - मराठी
विषय - कुतूहल विज्ञान
अभ्यासक्रम - सुधारित अभ्यासक्रम 2025-26
पाठ्यपुस्तकातील प्रश्नोत्तरे
भाग - 1
2025-26 या शैक्षणिक वर्षापासून राज्यातील सर्व 6 वीच्या विद्यार्थ्यांच्या शिकण्यासाठी उपलब्ध होत असलेले 'कुतूहल' विज्ञान पाठ्यपुस्तक, एनसीईआरटीने 2020 च्या राष्ट्रीय शिक्षण धोरण आणि 2023 च्या राष्ट्रीय अभ्यासक्रम आराखडा (शालेय शिक्षण) यांच्या उद्दिष्टांना लक्षात घेऊन तयार केले आहे. विद्यार्थ्यांच्या अंगभूत क्षमतांच्या विकासासोबतच त्यांच्या विश्लेषणात्मक, वर्णनात्मक, प्रायोगिक, अन्वेषणात्मक आणि कथनक्षम क्षमतांना प्रोत्साहन देणे आवश्यक आहे. या दृष्टीने 'कुतूहल' विज्ञान पाठ्यपुस्तक अत्यंत महत्त्वाची भूमिका बजावते असे म्हटल्यास चुकीचे ठरणार नाही.
पाठ्यपुस्तकावर आधारित शिक्षणातून क्षमता-आधारित शिक्षणाकडे बदलत असलेल्या या परिस्थितीत, शैक्षणिक उद्दिष्ट्ये साध्य करण्यासाठी आणि विद्यार्थ्यांमध्ये क्षमता व अध्ययन निष्पत्ती विकसित करण्यासाठी 'कुतूहल' पाठ्यपुस्तक उपयुक्त ठरले आहे. शैक्षणिक उद्दिष्ट्ये साध्य करण्यासाठी अनेक वैज्ञानिक संकल्पना, भौतिक आणि जीवसृष्टी, आरोग्य, स्वच्छता, तंत्रज्ञान इत्यादी विषयांचा यात समावेश आहे. विद्यार्थ्यांची जिज्ञासा आणि सर्जनशील क्षमता विकसित करण्यासाठी यात समाविष्ट केलेले सर्जनशील उपक्रम, विचार करायला लावणारे प्रश्न, आणि पाठांमध्ये वापरलेली कथनशैली व उदाहरणे अर्थपूर्ण आहेत. जीवशास्त्र, भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र आणि भू-विज्ञानाच्या संकल्पनांसोबतच भारतीय ज्ञान प्रणाली, मूल्य शिक्षण, पर्यावरण विषय यांचा समन्वय साधल्यामुळे हे पुस्तक एकात्मिक शिक्षण आणि एकत्रित पद्धतीसाठी एक आदर्श म्हणून उभे राहू शकते.
अनुक्रमणिका
भाग - 1
प्रकरण 1: विज्ञानाचे अद्भुत विश्व
प्रकरण 2: सजीवसृष्टीमधील विविधता
प्रकरण 3: सेवनातील सतर्कता: निरोगी शरीराचा मार्ग
प्रकरण 4: जाणुया चुंबक
प्रकरण 5: लांबी आणि गतीचे मापन
प्रकरण 6: आपल्या सभोवतालचे पदार्थ
इयत्ता 6 वी 'कुतूहल' विज्ञान: तुमच्या जिज्ञासाला पंख!
नमस्कार विद्यार्थी मित्रांनो आणि पालकहो!
2025-26 या शैक्षणिक वर्षापासून कर्नाटक राज्यातील इयत्ता 6 वीच्या विद्यार्थ्यांसाठी एक नवीन आणि रोमांचक विज्ञान पाठ्यपुस्तक येत आहे – 'कुतूहल'! NCERT ने नवीन राष्ट्रीय शिक्षण धोरण आणि अभ्यासक्रम आराखड्याला अनुसरून तयार केलेले हे पुस्तक केवळ तुम्हाला माहिती देणार नाही, तर तुमच्या मनात विज्ञानाबद्दलची उत्सुकता वाढवेल. 'कुतूहल' म्हणजे फक्त पुस्तकी ज्ञान नाही, तर ते तुम्हाला विचार करायला, प्रयोग करायला आणि आजूबाजूच्या जगाबद्दल नवीन गोष्टी शोधायला शिकवेल.
या ब्लॉग पोस्टमध्ये, आपण 'कुतूहल' विज्ञान पाठ्यपुस्तकाच्या भाग-1 मधील महत्त्वाच्या पाठांची ओळख करून घेणार आहोत. प्रत्येक पाठातील मुख्य संकल्पना काय आहेत आणि त्यावरील महत्त्वाचे प्रश्न-उत्तरे कशी असू शकतात, हे आपण सोप्या भाषेत पाहू. चला, विज्ञानाच्या या अद्भुत विश्वात एक नवीन प्रवास सुरू करूया!
इयत्ता 6 वी विज्ञान - 'कुतूहल' पाठ्यपुस्तकातील प्रश्नोत्तरे (मॉडेल)
इयत्ता 6 वी 'कुतूहल' विज्ञान: भाग - 1 प्रश्नोत्तरे
नवीन 'कुतूहल' विज्ञान पाठ्यपुस्तक तुमच्या क्षमतांना वाव देण्यासाठी आणि विज्ञानाची गोडी लावण्यासाठी तयार केले आहे. या ब्लॉग पोस्टमध्ये, आपण भाग-1 मधील प्रत्येक पाठातील काही महत्त्वाचे प्रश्न आणि त्यांची सोपी उत्तरे पाहू.
प्रकरण 1: विज्ञानाचे अद्भुत विश्व
या पाठात आपण विज्ञानाची ओळख करून घेतो. विज्ञान म्हणजे काय, ते आपल्या दैनंदिन जीवनात कसे उपयोगी आहे आणि विज्ञानामुळे आपल्या आजूबाजूच्या गोष्टी कशा बदलल्या आहेत, हे आपल्याला समजते.
- प्रश्न 1: विज्ञान म्हणजे काय?
- उत्तर: विज्ञान म्हणजे आपल्या सभोवतालच्या गोष्टी समजून घेण्यासाठी, निरीक्षण करून, प्रयोग करून आणि विचार करून माहिती मिळवणे.
- प्रश्न 2: विज्ञानामुळे आपल्या जीवनात कोणते बदल झाले आहेत?
- उत्तर: विज्ञानामुळे आपल्याला नवीन शोध लागले आहेत, ज्यामुळे आपले जीवन सोपे झाले आहे. उदा. वीज, गाड्या, मोबाईल फोन, औषधे इत्यादी.
या पाठाच्या अधिक प्रश्नोत्तरांसाठी येथे क्लिक करा:
प्रकरण 2: सजीवसृष्टीमधील विविधता
हा पाठ आपल्याला प्राणी आणि वनस्पतींच्या विविधतेबद्दल माहिती देतो. पृथ्वीवर किती प्रकारचे सजीव आहेत, ते कुठे राहतात आणि त्यांचे एकमेकांशी असलेले संबंध काय आहेत, हे आपल्याला यातून शिकायला मिळते.
- प्रश्न 1: सजीव म्हणजे काय?
- उत्तर: सजीव म्हणजे जे वाढतात, श्वास घेतात, खातात, हालचाल करतात आणि स्वतःसारखे दुसरे सजीव तयार करतात (उदा. झाडे, प्राणी, माणूस).
- प्रश्न 2: वनस्पती आणि प्राणी यांच्यात मुख्य फरक काय आहे?
- उत्तर: वनस्पती स्वतःचे अन्न स्वतः तयार करतात, तर प्राणी अन्नासाठी दुसऱ्यांवर अवलंबून असतात. वनस्पती एका ठिकाणी स्थिर असतात, तर प्राणी एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी जातात.
या पाठाच्या अधिक प्रश्नोत्तरांसाठी येथे क्लिक करा:
प्रकरण 3: सेवनातील सतर्कता: निरोगी शरीराचा मार्ग
या पाठात आपण आपल्या शरीराच्या आरोग्याची काळजी कशी घ्यावी, चांगले अन्न काय आहे, स्वच्छता का महत्त्वाची आहे आणि निरोगी राहण्यासाठी काय करायला हवे, याबद्दल शिकतो.
- प्रश्न 1: निरोगी राहण्यासाठी कोणते दोन महत्त्वाचे नियम आहेत?
- उत्तर: 1. पौष्टिक आणि संतुलित आहार घेणे. 2. आपल्या शरीराची आणि सभोवतालची स्वच्छता राखणे.
- प्रश्न 2: जंक फूड (Junk Food) खाणे आपल्या आरोग्यासाठी चांगले का नाही?
- उत्तर: जंक फूडमध्ये जास्त साखर, मीठ आणि तेल असते, ज्यामुळे आपले वजन वाढू शकते आणि आपल्याला आजार होऊ शकतात. त्यात शरीराला आवश्यक पोषक तत्वे कमी असतात.
या पाठाच्या अधिक प्रश्नोत्तरांसाठी येथे क्लिक करा:
प्रकरण 4: जाणुया चुंबक
हा पाठ आपल्याला चुंबकांबद्दल माहिती देतो. चुंबक म्हणजे काय, ते कोणत्या वस्तूंना आकर्षित करतात, चुंबकाचे ध्रुव कोणते आणि त्यांचे उपयोग काय आहेत, हे आपण यात शिकतो.
- प्रश्न 1: चुंबक म्हणजे काय?
- उत्तर: चुंबक म्हणजे अशी वस्तू जी लोखंड, निकेल किंवा कोबाल्टसारख्या धातूंना आपल्याकडे ओढून घेते.
- प्रश्न 2: चुंबकाचे मुख्य गुणधर्म कोणते?
- उत्तर: चुंबकाला उत्तर आणि दक्षिण असे दोन ध्रुव असतात. विरुद्ध ध्रुव एकमेकांना आकर्षित करतात, तर सारखे ध्रुव एकमेकांना दूर ढकलतात.
या पाठाच्या अधिक प्रश्नोत्तरांसाठी येथे क्लिक करा:
प्रकरण 5: लांबी आणि गतीचे मापन
या पाठात आपण लांबी, अंतर आणि गती कशी मोजायची हे शिकतो. वेगवेगळ्या मापन पद्धती आणि मोजमापासाठी वापरली जाणारी साधने याबद्दलही माहिती मिळते.
- प्रश्न 1: लांबी मोजण्यासाठी आपण कोणती साधने वापरतो?
- उत्तर: लांबी मोजण्यासाठी आपण पट्टी (स्केल), मोजपट्टी (टेप) किंवा मीटर पट्टी (मीटर स्केल) वापरतो.
- प्रश्न 2: गती म्हणजे काय?
- उत्तर: गती म्हणजे एखादी वस्तू ठराविक वेळेत किती अंतर पार करते. (उदा. सायकल किती वेगाने चालते).
या पाठाच्या अधिक प्रश्नोत्तरांसाठी येथे क्लिक करा:
प्रकरण 6: आपल्या सभोवतालचे पदार्थ
हा पाठ आपल्याला आपल्या आजूबाजूला असलेल्या वेगवेगळ्या पदार्थांबद्दल माहिती देतो. पदार्थ म्हणजे काय, ते कशापासून बनलेले असतात आणि त्यांचे वेगवेगळे प्रकार कोणते आहेत, हे आपण यात शिकतो.
- प्रश्न 1: पदार्थ म्हणजे काय?
- उत्तर: पदार्थ म्हणजे अशी कोणतीही वस्तू जी जागा व्यापते आणि जिला वजन असते (उदा. पाणी, हवा, दगड).
- प्रश्न 2: पदार्थांचे मुख्य तीन प्रकार कोणते?
- उत्तर: पदार्थांचे मुख्य तीन प्रकार आहेत: स्थायू (उदा. दगड, लाकूड), द्रव (उदा. पाणी, तेल), आणि वायू (उदा. हवा, धूर).
या पाठाच्या अधिक प्रश्नोत्तरांसाठी येथे क्लिक करा:
निष्कर्ष:
'कुतूहल' हे विज्ञान पाठ्यपुस्तक तुम्हाला केवळ अभ्यासक्रमातील विषय शिकवणार नाही, तर विज्ञानाकडे पाहण्याचा तुमचा दृष्टिकोन बदलेल. या प्रश्नोत्तरांमुळे तुम्हाला प्रत्येक पाठातील महत्त्वाच्या संकल्पना समजून घेण्यास मदत होईल. अधिक माहितीसाठी आणि सखोल अभ्यासासाठी तुमच्या पाठ्यपुस्तकाचा वापर करा आणि तुमच्या शिक्षकांची मदत घ्या. विज्ञानाचा अभ्यास करताना तुमचे 'कुतूहल' नेहमी जागृत ठेवा!
टिप्पणी पोस्ट करा