7th SS LBA 2.मध्ययुगीन युरोप

   CLASS - 7 

MEDIUM - MARATHI 

SUBJECT - Social Science 

SYLLABUS - KARNATAKA STATE 

QUESTION BANK OF  LESSON BASED ASSESSMENT

पाठ  -  2.मध्ययुगीन युरोप

पाठ आधारित मूल्यमापन प्रश्नावली 

    कर्नाटक राज्यातील सर्व शाळांमध्ये एक महत्त्वपूर्ण बदल होणार आहे. २०२५-२६ या शैक्षणिक वर्षापासून 'पाठ-आधारित मूल्यमापन परीक्षा' (Lesson Based Assessment - LBA) प्रणाली अंमलात येणार आहे. हा बदल शिक्षण गुणवत्तेत वाढ करेल का, याबद्दल शिक्षणतज्ज्ञ आणि पालकांमध्ये उत्सुकता आहे.

काय आहे नवीन प्रणालीचा उद्देश?

सध्या सरकारी शाळांमध्ये रचनात्मक मूल्यमापन (FA – Formative Assessment) आणि संकलनात्मक मूल्यमापन (SA – Summative Assessment) या पद्धती वापरल्या जातात. नव्या LBA प्रणालीचा मुख्य उद्देश विद्यार्थ्यांच्या आकलनाची आणि त्यांच्या शिकण्याच्या गुणवत्तेची सातत्याने खात्री करणे हा आहे. प्रत्येक पाठ किंवा अध्याय शिकवून झाल्यानंतर लगेचच छोटी चाचणी घेतल्याने विद्यार्थ्यांना विषय किती समजला हे स्पष्ट होईल. यामुळे विद्यार्थ्यांना केवळ परीक्षांच्या गुणांसाठी नव्हे, तर खऱ्या अर्थाने ज्ञान आत्मसात करण्यासाठी प्रोत्साहन मिळेल. भविष्यात होणाऱ्या बोर्ड परीक्षांमध्ये विद्यार्थ्यांना चांगले गुण मिळवण्यासाठी ही सुरुवातीपासूनची मूल्यमापन पद्धत उपयुक्त ठरेल, अशी अपेक्षा शालेय शिक्षण व साक्षरता विभागाने व्यक्त केली आहे.

अंमलबजावणी आणि स्वरूप:

    ही घटक चाचणी पहिली ते दहावीपर्यंतच्या सर्व विद्यार्थ्यांसाठी अनिवार्य असेल. राज्य शैक्षणिक संशोधन आणि प्रशिक्षण संस्था (DSERT) या परीक्षांसाठी प्रश्नपत्रिका तयार करून शाळांना पुरवेल. शाळांना या परीक्षा घेऊन विद्यार्थ्यांचे मिळालेले गुण 'SATS' पोर्टलवर (Student Achievement Tracking System) अपलोड करावे लागतील, जेणेकरून विद्यार्थ्यांच्या प्रगतीचा मागोवा घेणे सोपे होईल.

प्रत्येक चाचणी ३० गुणांची असेल आणि त्यात २५ प्रश्न असतील. प्रश्नपत्रिकेची रचना विशिष्ट प्रमाणात सोपे, सामान्य आणि कठीण प्रश्नांच्या मिश्रणाने केली जाईल:

६५% सोपे प्रश्न

२५% सामान्य प्रश्न

१०% कठीण प्रश्न

    बहुतेक प्रश्न बहुपर्यायी (MCQ) स्वरूपाचे असतील, जेणेकरून विद्यार्थ्यांचे आकलन तपासणे सोपे होईल. प्राथमिक स्तरावरील विद्यार्थ्यांसाठी रिकाम्या जागा भरणे, चित्रांना रंग भरणे, जोड्या जुळवा आणि गटात न बसणारा शब्द ओळखणे असे मनोरंजक प्रश्न असतील.

सदर प्रश्नावली DSERT website वरील पुस्तकातील भाषांतर आहे.

पाठ  -  2.मध्ययुगीन युरोप

अ. खालील प्रश्नांना दिलेल्या पर्यायांमधून योग्य उत्तर निवडा.

1.  पुनरुत्थान अंदाजे या काळात शोधले गेले. (मध्यम)

अ. 1400-1600. 

ब. 1500-1700. 

क. 1700-1800 

ड. 1900-2000

2.या चळवळीने युरोपला मध्ययुगातून आधुनिक युगात आणले. (मध्यम)

A. धार्मिक चळवळ 

B. स्वातंत्र्य चळवळ 

C. पुनरुज्जीवन चळवळ

D. साहित्यिक चळवळ

3.   खालील दोन भाषा युरोपच्या उच्चभ्रू भाषा आहेत. (मध्यम)

A. ग्रीक आणि लॅटिन 

C. इंग्रजी आणि स्पॅनिश

B. फ्रेंच आणि रोमन 

D. ग्रीक आणि रोमन

4.   छपाई यंत्राचा शोध लावणारे जर्मन शास्त्रज्ञ. (मध्यम)

A. जॉन राईट 

B. जॉन गुटेनबर्ग 

C. मार्कोनी

D. विल्यम हार्वे

5.   ते पुनरुज्जीवन काळातील पहिले लेखक होते. (मध्यम)

A. पेट्रार्क 

B. जॉन कॅल्विन 

C. बोकासिओ

D. डांटे

6.   'डेव्हिडचा पुतळा' ही त्यांची सर्वात मोठी शिल्पकला आहे. (मध्यम)

A. डांटे 

B. डोनाटेलो 

C. बोकासिओ

D. मायकेल एंजेलो

7.ज्युलियस सीझर, रोमियो ज्युलियेट, किंग लिअर, मॅकबेथ यांसारखी प्रसिद्ध नाटके या प्रसिद्ध नाटककाराने लिहिली. (मध्यम)

A. डँटे 

B. सर्व्हंटेस 

C. बोकासिओ

D. विल्यम शेक्सपियर

8.   प्राचीन ग्रीक साहित्याचा अभ्यास करणारे विद्वान, त्यांना असे म्हणत होते. (मध्यम)

A. कवी 

B. विल्यम शेक्सपियर

C. साहित्य

D. पंडित

9.   मानवी शरीरातील रक्त विसरणाची प्रक्रिया दाखवणारे शास्त्रज्ञ. (मध्यम)

A. गॅलिलिओ 

B. सर आयझॅक न्यूटन

C. विल्यम हार्वे 

D. टॉलेमी

10. 'व्हर्जिन ऑन द रॉक्स', 'द लास्ट सपर' आणि 'मोनालिसा' ही प्रसिद्ध चित्रे काढणारे चित्रकार. (मध्यम)

A. डँटे 

B. लिओनार्डो-दा-विंची 

C. बोकासिओ.

D. मायकेलएंजेलो

ब. खालील वाक्यांमधील रिकाम्या जागा योग्य उत्तरांनी भरा.

11.  'रेनेसान्स' या शब्दाचा अर्थ आहे _______ (सोपे)

12. 'रेनेसान्स' चळवळ बौद्धिक आणि सांस्कृतिक क्षेत्रांमध्ये दिसून आलेली _______ वाढ दर्शवते. (सोपे)

13. युरोपमध्ये आधुनिक युगाकडे घेऊन जाणाऱ्या रेनेसान्सचे जन्मस्थान _______ (सोपे)

14. इ.स. 1453 मध्ये कॉन्स्टँटिनोपल शहरावर हल्ला करणारा तुर्की सुलतान _______ (मध्यम)

15. प्रसिद्ध साहित्यकृती 'डॉन क्विक्झोट' मध्ये मध्ययुगीन सरदारांची चेष्टा करणारा _______ (मध्यम)

16. मायकेलएंजेलोने बांधलेला _______ पुतळा भव्य आहे. (सोपे)

17. पृथ्वी सूर्याभोवती फिरते असे म्हणणारा _______ (सोपे)

18. रोम शहरातील प्रसिद्ध चर्चचे नाव _______ (सोपे)

क. पहिल्या दोन शब्दांमधील संबंध समजून घ्या आणि तिसऱ्या शब्दाशी संबंधित शब्द लिहा.

19. डँटे: द डिव्हाईन कॉमेडी :: बोकासिओ: __________ (मध्यम)

20.     दुर्बीण: गॅलिलिओ :: गुरुत्वाकर्षण शक्ती: _____ (मध्यम)

21. सेंट पीटर चर्च: रोम :: सेंट पॉल चर्च: ___________ (मध्यम)

22.   डेव्हिडचा पुतळा: डोनाटेलो :: मोशेचा पुतळा: ______ (मध्यम)

23.    हेलिओसेंट्रिक सिद्धांत: कोपरनिकस :: भूकेंद्रित सिद्धांत: _______ (सोपे)

24.     रक्ताभिसरण यंत्रणा: विल्यम हार्वे :: दुर्बीण: ___________ (सोपे)

ड. 25. योग्य जोड्या जुळवा (मध्यम)

'अ' गट	'ब' गट
1.मायकेलएंजेलो	किंग लिअर
2. लिओनार्डो दा विंची	मोशेचा पुतळा
3. डोनाटेलो	द डिव्हाईन कॉमेडी
4.  बोकासिओ	डेव्हिडचा पुतळा
5. शेक्सपियर	मोनालिसा

इ. खालील प्रश्नांची उत्तरे एका शब्दात किंवा वाक्यात द्या.

26.            पुनरुज्जीवन म्हणजे काय? (सोपे)

27.            पृथ्वी सूर्याभोवती फिरते असे सर्वप्रथम म्हणणारे पोलिश शास्त्रज्ञ कोण होते? (सोपे)

28.            युरोपीय राजांच्या सैन्यात अतुलनीय सेवा देणाऱ्यांना दिलेला सेवा सन्मान काय होता? (मध्यम)

29.     पुनरुज्जीवनाच्या काळात स्वर्ग, नरक आणि मृत्यूनंतरच्या जीवनाचा विचार पूर्णपणे सोडून कोणत्या विषयांमध्ये लोकांना तीव्र रस होता? (सोपे)

30.    सध्याच्या तुर्कीमधील कोणत्या बंदर शहराला कॉन्स्टँटिनोपल आणि इझमीर बंदर असे म्हणत होते? (सोपे)

फ. खालील प्रश्नांची उत्तरे दोन ते चार वाक्यात द्या.

31.     पुनरुज्जीवनाची वैशिष्ट्ये कोणती आहेत? (मध्यम)

32.            मानवतावाद म्हणजे काय? (मध्यम)

33.            तर्कवाद म्हणजे काय? (मध्यम)

34.            इंग्रजी नाटककार शेक्सपियरची महत्त्वाची नाटके कोणती आहेत? (सोपे)

35.            पुनरुज्जीवन काळातील प्रसिद्ध लेखकांची नावे सांगा. (सोपे)

36.            पुनरुज्जीवन काळातील प्रसिद्ध शास्त्रज्ञांची नावे सांगा. (सोपे)

ग. खालील प्रश्नाचे उत्तर सहा वाक्यात द्या.

37.            लिओनार्डो दा विंची बहुगुणी प्रतिभावान का होता? (मध्यम)

38.            पुनरुज्जीवनापुनरुज्जीवनाची कारणे काय होती? (कठीण)

39.            साहित्य क्षेत्रात पुनरुज्जीवनाचे योगदान काय होते? (कठीण)

40.           कॉन्स्टँटिनोपल विजयाचे परिणाम काय होते? (मध्यम)

41. छपाई यंत्राने पुनरुज्जीवनाला कशी चालना दिली? (कठीण)

42.            स्थापत्यकला, शिल्पकला आणि चित्रकला या क्षेत्रांमध्ये पुनरुज्जीवनाचे योगदान काय होते? (कठीण)

43.            पुनरुज्जीवन काळात विज्ञान क्षेत्रात झालेल्या प्रगतीचे स्पष्टीकरण द्या. (कठीण)

२.३ भौगोलिक शोधांची मुख्य कारणे, सागरी प्रवासाची गती, शोधांचा जागतिक परिणाम आणि जागतिक नकाशावरील सागरी प्रवासाचा मार्ग

अ. खालील प्रश्नांसाठी दिलेल्या पर्यायांमधून योग्य उत्तर निवडा आणि उत्तर द्या.

1.  सागरी प्रवास सारखा धाडसी उपक्रम सर्वप्रथम कोणी हाती घेतला? (कठीण)

A. पोर्तुगीज

B. डच 

 C. फ्रेंच

D. इंग्रज

2.पोर्तुगीज राजकुमार हेन्री नौदल अकादमी उघडण्यासाठी प्रसिद्ध होते. (मध्यम)

A. हेन्री द प्रिन्स

B. हेन्री द नेव्हिगेटर 

 C. हेन्री द किंग

D. हेन्री द वॉरियर

3.   किंग जॉन दुसरा यांनी आफ्रिकेच्या दक्षिण टोकाला डायझच्या प्रवासामुळे पुढील प्रवासासाठी आत्मविश्वास मिळाल्याने असे नाव दिले. (सोपे)

P. केप ऑफ होप. 

Q. केप ऑफ स्टॉर्म्स 

R. केप ऑफ स्टॉर्म्स

S. केप ऑफ गुड होप

A. फक्त 'P' योग्य आहे 

B. 'R' आणि 'Q' दोन्ही योग्य आहेत.

C. फक्त 'R' योग्य आहे.

D. 'P' आणि 'S' दोन्ही योग्य आहेत.

4.   भारताकडे जाणाऱ्या जलमार्गाचा शोध लावणारे पोर्तुगीज खलाशी कोण होते? (सोपे)

A. वास्को द गामा 

B. फर्डीनांड मॅगेलन 

C. ख्रिस्तोफर कोलंबस

D. बार्थोलोम्यू डायस

5.   प्रिन्स हेन्रीचे स्वप्न पूर्ण करणारे वास्को द गामा या देशाचे खलाशी होते. (मध्यम)

A. पोर्तुगीज

B. फ्रान्स

C. नेदरलँड्स

D. इंग्लंड

6.   भारताकडे जाणाऱ्या सागरी मार्गाचा शोध घेण्यासाठी निघालेले आणि भारताऐवजी बहामासचा शोध लावणारे खलाशी, (सोपे)

A. वास्को द गामा 

B. ख्रिस्तोफर कोलंबस 

C. फर्डीनांड मॅगेलन

D. बार्थोलोम्यू डायस

7.जगभर प्रथम प्रवास केल्याचे श्रेय त्यांना दिले जाते. (सोपे)

A. वेस्पूची 

B. ख्रिस्तोफर कोलंबस

C. फर्डीनांड मॅगेलन

D. कॅब्राल

ब. खालील रिकाम्या जागा योग्य उत्तरांनी भरा.

8.   पोर्तुगालचे राजकुमार हेन्री यांनी ______ नावाच्या शाळेची स्थापना केली. (मध्यम)

9.   वास्को द गामा यांनी भारताकडे जाणाऱ्या जलमार्गाचा शोध लावण्याचे वर्ष _______ (मध्यम)

10. वास्को द गामा प्रत्यक्षात कालिकतजवळ ______ येथे उतरले. (मध्यम)

11.  दक्षिण आफ्रिकेच्या टोकावर सर्वप्रथम पोहोचणारे पोर्तुगीज खलाशी _______ (मध्यम)

क. 12. जुळवा आणि लिहा (मध्यम)

अ. गट	ब. गट
1. वास्को द गामा	दक्षिण आफ्रिकेचे दक्षिण टोक
2.ख्रिस्तोफर कोलंबस	कालिकत
3. कॅब्राल	बहामास
4. अमेरिगो वेस्पूची	ब्राझील
5. फर्डीनांड मॅगेलन	अमेरिका
6.बार्थोलोम्यू डायस	जगभर प्रवास करणारा पहिला खलाशी

ड. खालील प्रश्नांची उत्तरे एका शब्दात किंवा वाक्यात द्या.

13. सागरी प्रवासाला प्रोत्साहन देण्याच्या उद्देशाने 'नेव्हिगेशन स्कूल' कोणी सुरू केले? (मध्यम)

14. बार्थोलोम्यू डायसने दक्षिण आफ्रिकेच्या टोकाला काय म्हटले? (सोपे)

15. खलाशी ख्रिस्तोफर कोलंबस कोणत्या देशाचे होते? (सोपे)

16. ख्रिस्तोफर कोलंबसने अमेरिकेतील मूळ रहिवाशांना काय म्हटले? (सोपे)

17. दक्षिण अमेरिकेतील ब्राझीलचा शोध लावणारे खलाशी कोण होते? (सोपे)

18. जगभर प्रवास करणारे पहिले जहाज कोणते होते? (सोपे)

19. पोर्तुगीज राजकुमार हेन्रीच्या जीवनाचे ध्येय कोणत्या देशांसाठी सागरी मार्ग शोधण्याचे होते? (मध्यम) 

इ. खालील प्रश्नांची उत्तरे दोन किंवा तीन वाक्यात द्या.

20.   भौगोलिक शोध म्हणजे काय? (कठीण)

21. युरोपमध्ये मागणी असलेल्या भारताच्या वस्तू कोणत्या होत्या? (मध्यम)

22.    युरोपीयांनी कोणत्या देशांच्या स्थानिक रहिवाशांना गुलाम बनवले? (मध्यम)

23.   वसाहतवाद म्हणजे काय? (कठीण)

फ. खालील प्रश्नांची उत्तरे चार किंवा पाच वाक्यात द्या.

24.   भौगोलिक शोधांना कारणीभूत घटक कोणते होते? (कठीण)

25.   भौगोलिक शोधांचे परिणाम काय होते? (कठीण)

ग. 26. टीप लिहा (कठीण)

1.  वास्को द गामा

2.ख्रिस्तोफर कोलंबस

3.   फर्डीनांड मॅगेलन

---