इयत्ता - 6वी
माध्यम - मराठी
विषय - कुतूहल विज्ञान
अभ्यासक्रम - सुधारित अभ्यासक्रम 2025-26
भाग - 1
प्रकरण 1 - विज्ञानाचे अद्भुत विश्व
1. The Wonderful World of Science
🔹 महत्त्वाचे मुद्दे (Important Points):
1. विज्ञान म्हणजे काय?
विज्ञान म्हणजे विचार करण्याचा, निरीक्षण करण्याचा आणि जग समजून घेण्याचा मार्ग.
'कुतूहल' ही विज्ञानाची खरी सुरुवात आहे.
2. विज्ञान सर्वत्र आहे. समुद्राच्या तळापासून ते आकाशगंगेपर्यंत, स्वयंपाकघरापासून ते खेळाच्या मैदानापर्यंत विज्ञान असते.
3. नवनवीन शोधांचा प्रवास:
प्रत्येक नवीन ज्ञानामुळे अधिक प्रश्न निर्माण होतात.
विज्ञान म्हणजे एक न संपणारे जिगसॉ पझल
(जिगसॉ पझल म्हणजे एका मोठ्या चित्राचे किंवा फोटोग्राफचे विविध आकारात तुकडे कापलेले असतात आणि हे सर्व तुकडे योग्य प्रकारे एकत्र लावून मूळ चित्र तयार करायचे असते. हे एक प्रकारचे कोडे किंवा खेळ आहे, ज्यामध्ये निरीक्षण, संयोजन आणि विचारशक्ती वाढते.)
जिगसॉ पझल = तुकड्यांचे कोडे / तुकड्यांची कोडी / चित्राचे तुकडे एकत्र लावून मूळ चित्र तयार करणे
4. विज्ञानाच्या अभ्यासातून काय समजते
o जीवन जगण्यासाठी आवश्यक घटक (अन्न, पाणी, हवा).
o विविध पदार्थांचे गुणधर्म, निर्मिती आणि उपयोग.
5. दैनंदिन जीवनातील विज्ञान:
o शाई संपली तर काय करायचे?
o डाळ कुकरमधून का सांडली?
o बल्ब का पेटत नाही?
6. वैज्ञानिक पद्धत:
o निरीक्षण → प्रश्न → अंदाज → प्रयोग → परिणाम → विश्लेषण
7. सहकार्याचे महत्त्व:
o वैज्ञानिक ज्ञान हे सहकार्याने वाढते.
o शास्त्रज्ञ एकमेकांशी सहयोग करतात.
8. विज्ञान शिकण्याची सुरुवात:
o कुतूहल, निरीक्षण आणि प्रश्न विचारण्याची वृत्ती.
o मित्रांबरोबर चर्चा व प्रयोग.
🔸 कृती 1.1 – विचार करा आणि लिहा:
1. तुम्ही सोडवलेली समस्या:
माझ्या पेनने लिहिणे थांबवले.
2. मी काय कार्यवाही केली:
- मी पेन उघडून
बघितले, शाई
संपली आहे का ते पाहिले.
- शाई संपली नसेल तर
दुसरे पेन वापरले किंवा रिफील बदलले.
🔸 कृती 1.2 – वैज्ञानिक पद्धतीचा उपयोग करणारी परिस्थिती:
उदाहरण:
आईने बनवलेले तांदळाचे पीठ फुगत नव्हते.
वैज्ञानिक
पद्धतीचा उपयोग:
- तपासले की पाणी गरम
होते का?
- पीठ जुने आहे का?
- दुसऱ्या ब्रँडचे
पीठ वापरून प्रयोग केला.
- नवीन पीठ फुगले, त्यामुळे समजले की जुने पीठ योग्य नव्हते.
🔸 कृती 1.3 – का? विचार करणे:
प्रश्न:
पाणी गरम केल्यावर वाफ का होते?
उत्तर
शोधण्याची पद्धत:
- पाणी गरम करून
त्याचे निरीक्षण करणे.
- विज्ञानाच्या
पुस्तकातील माहिती वाचणे.
- शिक्षकांना किंवा
मित्रांना विचारणे.
- प्रयोग करून स्वतः
अनुभव घेणे.
✅ तुमच्यासाठी एक प्रेरणादायी ओळ:
“प्रश्न विचारा, शोध घ्या आणि विज्ञानाच्या अद्भुत प्रवासाचा आनंद घ्या.”
टिप्पणी पोस्ट करा