महाराष्ट्राच्या शिष्यवृत्ती परीक्षेत मोठे बदल! - आता परीक्षा चौथी आणि सातवीसाठी 🤩

महाराष्ट्राच्या शिष्यवृत्ती परीक्षेत मोठे बदल! - आता परीक्षा चौथी आणि सातवीसाठी 🤩

दिनांक १७ ऑक्टोबर, २०२५ रोजी महाराष्ट्र शासनाच्या शालेय शिक्षण व क्रीडा विभागाने एक महत्त्वपूर्ण शासन निर्णय (GR) जारी केला आहे. या निर्णयानुसार, राज्यातील पूर्व उच्च प्राथमिक आणि पूर्व माध्यमिक शिष्यवृत्ती परीक्षांच्या स्तरामध्ये मोठे बदल करण्यात आले असून, यामुळे हजारो विद्यार्थी आणि पालकांना दिलासा मिळणार आहे. शिष्यवृत्ती परीक्षेत विद्यार्थ्यांचा सहभाग वाढावा आणि शिक्षणामध्ये गुणवत्ता वाढावी, हा या बदलांमागील मुख्य उद्देश आहे.

या शासन निर्णयातील मुख्य आणि महत्त्वाचे बदल खालीलप्रमाणे आहेत:

1. परीक्षेचा नवा स्तर आणि नवे नामाभिधान (New Exam Level and Naming)

आतापर्यंत इयत्ता ५ वी आणि ८ वी मध्ये होणारी शिष्यवृत्ती परीक्षा आता पुन्हा एकदा खालच्या स्तरावर आयोजित केली जाईल.

जुनी परीक्षा (Previous Exam)	जुना वर्ग (Previous Class)	नवा वर्ग (New Class) (२०२५-२६ पासून)	नवे नामाभिधान (New Name)
पूर्व उच्च प्राथमिक शिष्यवृत्ती परीक्षा	इयत्ता ५ वी	इयत्ता ४ थी	प्राथमिक शिष्यवृत्ती परीक्षा (इ. ४ थी स्तर)
पूर्व माध्यमिक शिष्यवृत्ती परीक्षा	इयत्ता ८ वी	इयत्ता ७ वी	उच्च प्राथमिक शिष्यवृत्ती परीक्षा (इ. ७ वी स्तर)

यापूर्वी, स्तर बदलल्यानंतर प्रविष्ट विद्यार्थी संख्येत लक्षणीय घट झाली होती, त्यामुळे स्थानिक स्वराज्य संस्थांमधील विद्यार्थ्यांचा सहभाग वाढवण्यासाठी हा बदल पुन्हा करण्यात आला आहे.

2. शिष्यवृत्तीच्या दरात लक्षणीय वाढ (Increase in Scholarship Amount)

नवीन शासन निर्णयानुसार शिष्यवृत्तीच्या मासिक दरांमध्ये देखील वाढ करण्यात आली आहे. निवड झालेल्या विद्यार्थ्यांना पुढील तीन वर्षांसाठी ही शिष्यवृत्ती मिळेल.

इयत्ता	मंजूर मासिक शिष्यवृत्ती रक्कम	प्रतिवर्ष रक्कम	शिष्यवृत्ती कालावधी
इयत्ता ४ थी (प्राथमिक स्तर)	₹५००/- प्रतिमाह	₹५,०००/-	३ वर्ष
इयत्ता ७ वी (उच्च प्राथमिक स्तर)	₹७५०/- प्रतिमाह	₹७,५००/-	३ वर्ष

3. अंमलबजावणीचे वेळापत्रक (Implementation Schedule)

• शैक्षणिक सत्र २०२५-२६ (संक्रमण वर्ष): या वर्षात जुन्या (इ. ५ वी व ८ वी) आणि नव्या (इ. ४ थी व ७ वी) अशा दोनही परीक्षांचे आयोजन केले जाईल.
• इ. ५ वी व इ. ८ वीची परीक्षा (अंतिम वेळ): साधारणतः फेब्रुवारी २०२६ च्या दुसऱ्या किंवा तिसऱ्या रविवारी.
• इ. ४ थी व इ. ७ वीची परीक्षा (पहिला टप्पा): साधारणतः एप्रिल किंवा मे २०२६ च्या कोणत्याही रविवारी.
• शैक्षणिक सत्र २०२६-२७ पासून: इयत्ता ४ थी आणि इयत्ता ७ वीच्या वर्गांसाठी ही परीक्षा नियमितपणे आयोजित केली जाईल.

4. परीक्षेचे स्वरूप, अभ्यासक्रम आणि पात्रता (Exam Pattern, Syllabus and Eligibility)

परीक्षेचे स्वरूप (Pattern):

पेपर	विषय	प्रश्नसंख्या	गुण	वेळ
पेपर १	प्रथम भाषा (मराठी/हिंदी/उर्दू इ.) आणि गणित	७५	१५०	१ तास ३० मिनिटे
पेपर २	तृतीय भाषा (इंग्रजी) आणि बुद्धिमत्ता चाचणी	७५	१५०	१ तास ३० मिनिटे
एकूण			३०० गुण

पात्रतेसाठी निकष: शिष्यवृत्तीस पात्र घोषित होण्यासाठी प्रत्येक पेपरमध्ये किमान ४०% गुण प्राप्त करणे आवश्यक आहे.

अभ्यासक्रम (Syllabus):

• इ. ४ थी स्तर: इयत्ता १ ली ते ४ थीच्या पाठ्यक्रमावर आधारित.
• इ. ७ वी स्तर: इयत्ता १ ली ते ७ वीच्या पाठ्यक्रमावर आधारित.

इतर महत्त्वाच्या अटी:

• पात्रता: विद्यार्थी महाराष्ट्राचा रहिवासी असावा आणि शासनमान्य शाळेत (शासकीय/अनुदानित/स्वयंअर्थसहाय्यित) इयत्ता ४ थी किंवा ७ वीत शिकत असावा.
• CBSE/ICSE विद्यार्थ्यांसाठी: या शाळांचे विद्यार्थी परीक्षेस बसू शकतात, परंतु त्यांना शिष्यवृत्तीची रोख रक्कम दिली जाणार नाही. मात्र, त्यांना प्रमाणपत्र आणि गुणानुक्रम कळविण्यात येईल. त्यांची स्वतंत्र गुणवत्ता यादी जाहीर केली जाईल.

हा बदल ग्रामीण तसेच शहरी भागातील होतकरू व प्रज्ञावान विद्यार्थ्यांना शिक्षणासाठी अधिक प्रोत्साहन देईल, यात शंका नाही! पालक आणि शिक्षकांनी या नवीन बदलांची नोंद घेऊन विद्यार्थ्यांना आतापासूनच योग्य मार्गदर्शन करावे.

```

परिपत्रक