CLASS - 8
MEDIUM - MARATHI
SUBJECT - SOCIAL SCIENCE
SYLLABUS - KARNATAKA STATE
IMP NOTES AND LESSON BASED ASSESSMENT QUESTIONS
पाठ आधारित प्रश्न
इतिहास –
प्रकरण 1: साधने
(Class 8, KSEEB, मराठी माध्यम)
अध्ययन निष्पत्ती:
* इतिहासातील प्रमुख स्रोत ओळखा.
* इतिहासात स्रोतांचे महत्त्व समजावून घ्या.
* प्रागैतिहासिक स्रोत ओळखा.
IMP NOTES -
- इतिहास अभ्यासासाठी विविध साधने आवश्यक असतात.
- साधने म्हणजे इतिहास रचनेमध्ये वापरलेले पुरावे किंवा आधार.
- इतिहास लिहिताना साधनांचे महत्त्व खूप आहे, कारण त्याशिवाय इतिहास अर्धवट राहतो.
- इतिहास लेखनासाठी तीन प्रकारची साधने आहेत:
1. साहित्यिक साधने (देशी व विदेशी)
2. पुरातत्व साधने (शिलालेख, नाणी, स्मारके, उत्खनन)
3. मौखिक साधने (कथा, गाणी, आख्यायिका)
- देशी साहित्य म्हणजे भारतीयांनी लिहिलेले ग्रंथ (उदा. सप्तशती, हर्षचरित).
- विदेशी साहित्य म्हणजे परदेशी लेखकांनी लिहिलेले ग्रंथ (उदा. मेगाँस्थिनिसचे 'इंडीका').
- पुरातत्व साधने म्हणजे जमिनीतून मिळालेली वस्तू (शिलालेख, नाणी, स्मारके, उत्खनन).
- शिलालेखांमुळे त्या काळातील धर्म, संस्कृती, राजकारण यांची माहिती मिळते.
- नाण्यांमुळे त्या काळातील आर्थिक व सामाजिक स्थिती समजते.
- स्मारके म्हणजे प्राचीन वास्तू आणि इमारती ज्या त्या संस्कृतीचे द्योतक आहेत.
- उत्खनन म्हणजे जमिनीतून प्राचीन वस्तू शोधणे.
- मौखिक साधने म्हणजे लोकांच्या तोंडी सांगितलेल्या कथा, गाणी, आख्यायिका, ज्यातून स्थानिक इतिहास समजतो.
- कार्बन-14 ही वैज्ञानिक पद्धत आहे ज्याने प्राचीन अवशेषांचे वय ठरवले जाते.
I. बहुपर्यायी प्रश्न - खालीलपैकी योग्य पर्याय ओळखा
1. ह्युएन त्सांगचे प्रसिद्ध कार्य हे आहे.(E)
A) सि-यू-की
C) भूगोल
B) इंडिका
D) घो-को-की
2.पुरातत्वीय स्रोताचे हे उदाहरण आहे (A)
A) स्थानिक साहित्य
C) परदेशी साहित्य
B) मौखिक स्रोत
D) नाणी
3. कन्नड भाषेतील पहिला शिलालेख आहे (E)
A) ऐहोळे शिलालेख
C) अलाहाबाद स्तंभलेख
B) हलमिडी शिलालेख
D) तालगुंडा सिंहकटनजन शिलालेख
4. "उत्तरा मेरुरु" शिलालेख कोणत्या काळाशी संबंधित आहे (E)
A) पांड्य
B) चेर
C) चोळ
D) सातवाहन
5. मौखिक स्रोताचे उदाहरण आहे (A)
A) शिलालेख
B) लावणी
C) अवशेष
D) स्मारक
6. भारतात शिलालेख जारी करणारा पहिला राजा होता (E)
A) अशोक
C) हर्षवर्धन
B) कनिष्क
D) समुद्रगुप्त
II. खालील प्रश्नांची एका शब्दात किंवा वाक्यात उत्तरे द्या.
7.स्रोत म्हणजे काय? (E)
8. चांद बरदाई यांनी कोणते पुस्तक लिहिले? (E)
9. श्रीविजयला राजाश्रय देणाऱ्या राजाचे नाव सांगा.(E)
10. सिलोनची दोन प्रसिद्ध पुस्तके कोणती आहेत? (E)
11. नाणेशास्त्र म्हणजे काय? (E)
12.ताजमहाल कोठे आहे? (E)
13. बेंगळुरूमध्ये सापडलेल्या रोमन नाण्यांवरून काय सूचित होते? (D)
14. "भूगोल" हे पुस्तक कोणी लिहिले? (E)
III.खालील प्रश्नांची दोन किंवा तीन वाक्यात उत्तरे द्या.
15. स्रोतांचे प्रकार कोणते आहेत? (E)
16. पुरातत्वीय स्रोतांचे वर्गीकरण करा. (E)
17. परदेशी साहित्यिक स्रोतांची नावे सांगा. (E)
18. स्थानिक साहित्य रचनेत योगदान दिलेल्या शिलालेखांची नावे सांगा. (E)
19. भारतीय इतिहासाच्या निर्मितीमध्ये मौखिक स्रोत कसे योगदान देतात हे स्पष्ट करा. (E)
20. इतिहासकार इतिहास कसे रचतात? (D)
IV. खालील प्रश्नांची पाच किंवा सहा वाक्यात उत्तरे द्या.
21. भारतीय इतिहासाच्या निर्मितीमध्ये साहित्य कसे योगदान देते ते स्पष्ट करा. (A)
22. शिक्षक आणि कुटुंबातील सदस्यांच्या मदतीने स्रोतांबद्दल माहिती तयार करा. (A)
➖➖➖➖♦️♦️➖➖➖➖♦️♦️
टिप्पणी पोस्ट करा