CLASS -6
MEDIUM - MARATHI
SUBJECT - SOCIAL SCIENCE
SYLLABUS - KARNATAKA STATE
QUESTION BANK OF LESSON BASED ASSESSMENT
पाठ आधारित मूल्यमापन प्रश्नावली
(सर्व प्रश्नांची नमुना उत्तरे शेवटी देण्यात आलेली आहेत)
प्रकरण 10: ग्लोब आणि नकाशे
I. खालील पर्यायांमधून योग्य उत्तर निवडा.
1. प्राचीन काळी पृथ्वी गोलाकार मानली जात होती.
नंतर तिला या आकारात मानले गेले: (मध्यम)
A) गोलाकार
B) सपाट
C) चौकोनी
D) जिऑइड (Geoid)
2. हे पृथ्वीचे प्रतिकृती आहे: (मध्यम)
A) ग्लोब
B) नकाशा
C) ऍटलास
D) नकाशे
3. हे मॉडेल ग्लोबचे वैशिष्ट्य नाही: (मध्यम)
A) पृथ्वीचा
खरा गोलाकार आकार दर्शवतो
B) पृथ्वीचे
छोटे मॉडेल
C) नकाशा
सपाट असतो
D) सोपे
शिक्षण साधन
4. हे मोठे क्षेत्र दर्शवणारे नकाशे आहेत:
(मध्यम)
A) मोठ्या
प्रमाणातील नकाशे
B) लहान
प्रमाणातील नकाशे
C) नैसर्गिक
नकाशे
D) विषयवार
नकाशे
5. सर्व नकाशांमध्ये सीमा रेषा या रंगाने
चिन्हांकित केल्या जातात: (मध्यम)
A) लाल
B) हिरवा
C) निळा
D) काळा
II. भौतिक नकाशांमध्ये वापरलेल्या रंगांचा त्यांच्या अर्थांशी जुळवा: (मध्यम)
6. निळा अ) खूप उंच पर्वत
7. हिरवा ब) बर्फाच्छादित प्रदेश
8. पिवळा क) जलसाठे
9. तपकिरी ड) मैदाने आणि सखल भाग
10.गडद तपकिरी ई) मैदानांपेक्षा उंच जमीन
11. पांढरा किंवा फिकट फ) टेकड्या आणि
पर्वतांपेक्षा सखल
III. एका वाक्यात उत्तरे द्या (प्रत्येकी 1 गुण):
7. पृथ्वीचा खरा आकार आणि प्रतिनिधित्व कशातून
मिळते? (सोपे)
8. नकाशा म्हणजे काय? (सोपे)
9. नकाशाशास्त्र (Cartography) म्हणजे काय? (सोपे)
10.विविध प्रकारचे नकाशे असलेल्या पुस्तकाला काय म्हणतात? (सोपे)
11. प्रमाणावर आधारित नकाशांचे दोन प्रकार कोणते
आहेत? (सोपे)
12. लहान क्षेत्रे कोणते नकाशे दर्शवतात? (सोपे)
13.नकाशा निर्देशांक (Map index) म्हणजे काय? (सोपे)
14.
अक्षांश आणि रेखांश तुम्हाला कसे मदत करतात? (कठीण)
15.उद्देशावर आधारित नकाशांचे प्रकार कोणते आहेत? (सोपे)
16.लहान प्रमाणातील नकाशांची दोन उदाहरणे द्या. (मध्यम)
IV. दोन किंवा तीन वाक्यात उत्तरे द्या.
17. चांगल्या नकाशात कोणती आवश्यक माहिती असावी? (मध्यम)
18.नकाशा वाचनाची कौशल्ये विकसित करण्यासाठी तुम्हाला कोणत्या मूलभूत दिशा माहित
असणे आवश्यक आहे? (कठीण)
V. पाच ते सहा वाक्यात उत्तरे द्या.
19.भूगोल विषयाच्या अभ्यासात ग्लोब तुम्हाला कसा मदत करतो? (कठीण)
20.
नकाशांचे उपयोग सांगा. (मध्यम)
प्रकरण 10: ग्लोब आणि नकाशे
I. खालील
पर्यायांमधून योग्य उत्तर निवडा. (उत्तरे)
- प्राचीन काळी
पृथ्वी गोलाकार मानली जात होती. नंतर तिला या आकारात मानले गेले:
D) जिऑइड (Geoid)
- हे पृथ्वीचे
प्रतिकृती आहे:
A) ग्लोब
- हे मॉडेल ग्लोबचे
वैशिष्ट्य नाही:
C) नकाशा सपाट
असतो
- हे मोठे क्षेत्र
दर्शवणारे नकाशे आहेत:
B) लहान
प्रमाणातील नकाशे
- सर्व नकाशांमध्ये
सीमा रेषा या रंगाने चिन्हांकित केल्या जातात:
D) काळा
II. भौतिक
नकाशांमध्ये वापरलेल्या रंगांचा त्यांच्या अर्थांशी जुळवा: (उत्तरे)
- जुळणाऱ्या जोड्या:
- निळा – c) जलसाठे
- हिरवा – d) मैदाने
आणि सखल भाग
- पिवळा – e) मैदानांपेक्षा
उंच जमीन
- तपकिरी – f) टेकड्या
आणि पर्वतांपेक्षा सखल जमीन
- गडद तपकिरी – a) सर्वोच्च
पर्वत
- पांढरा किंवा फिकट
– b) बर्फाच्छादित
प्रदेश
III. एका वाक्यात
उत्तरे द्या (उत्तरे)
- पृथ्वीचा खरा आकार
आणि प्रतिनिधित्व कशातून मिळते?
उपग्रहांवरून आपल्याला पृथ्वीची खरी प्रतिमा आणि आकार मिळतात.
- नकाशा म्हणजे काय?
एखाद्या सपाट पृष्ठभागावर प्रमाणाच्या (scale) आधारे संपूर्ण
पृथ्वीचा किंवा तिच्या भागाचा आकृतीबंध (figure) दर्शवणे म्हणजे
नकाशा.
- नकाशाशास्त्र (Cartography) म्हणजे काय?
नकाशे बनवण्याचे विज्ञान आणि कला याला नकाशाशास्त्र म्हणतात.
- विविध प्रकारचे
नकाशे असलेल्या पुस्तकाला काय म्हणतात?
ऍटलास
- प्रमाणावर आधारित
नकाशांचे दोन प्रकार कोणते आहेत?
मोठ्या प्रमाणातील नकाशे आणि लहान प्रमाणातील नकाशे.
- लहान क्षेत्रे
कोणते नकाशे दर्शवतात?
मोठ्या प्रमाणातील नकाशे.
- नकाशा निर्देशांक (Map index) म्हणजे काय?
नकाशावर काही दर्शवण्यासाठी किंवा चिन्हांकित करण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या
कोणत्याही चिन्हाला नकाशा चिन्ह (map symbol) म्हणतात.
- अक्षांश आणि रेखांश
तुम्हाला कसे मदत करतात?
अक्षांश आणि रेखांश आपल्याला नकाशावरील ठिकाणाचे स्थान आणि दिशा शोधण्यास मदत
करतात.
- उद्देशावर आधारित
नकाशांचे प्रकार कोणते आहेत?
अ) प्राकृतिक नकाशे
ब) राजकीय नकाशे
क) वितरण नकाशे
- लहान प्रमाणातील
नकाशांची दोन उदाहरणे द्या.
जगाचे नकाशे आणि ऍटलास पुस्तके उपयुक्त आहेत.
IV. दोन किंवा तीन
वाक्यात उत्तरे द्या. (उत्तरे)
- चांगल्या नकाशात
कोणती आवश्यक माहिती असावी?
चांगल्या नकाशात आवश्यक माहिती अशी असावी:
अ) शीर्षक किंवा मथळा
ब) प्रमाण (Scale)
क) अक्षांश आणि रेखांश
ड) दिशा
इ) होकायंत्र (Compass)
- नकाशा वाचनाची
कौशल्ये विकसित करण्यासाठी तुम्हाला कोणत्या मूलभूत दिशा माहित असणे आवश्यक
आहे?
नकाशा वाचनाची कौशल्ये विकसित करण्यासाठी, खालील गोष्टी माहित असणे
आवश्यक आहे:
अ) एखादे ठिकाण ओळखण्यासाठी अक्षांश आणि रेखांश माहित असणे आवश्यक आहे.
ब) दिशा ओळखता येणे आवश्यक आहे.
क) दोन ठिकाणांमधील अंतर जाणून घेण्यासाठी, नकाशात दिलेले प्रमाण समजून
घेणे आवश्यक आहे.
V. पाच ते सहा
वाक्यात उत्तरे द्या. (उत्तरे)
- भूगोल
विषयाच्या अभ्यासात ग्लोब तुम्हाला कसा मदत करतो?
भूगोल विषयाच्या अभ्यासात ग्लोब मला खालील
प्रकारे मदत करतो:
अ) पृथ्वीचा आकार जाणून घेण्यास मदत करतो.
ब) पृथ्वीच्या पृष्ठभागावरील खंड, महासागर आणि समुद्रांचे
स्थान, आकार आणि स्वरूप समजून घेण्यास मदत करतो.
क) अक्षांश आणि रेखांशाचा वापर करून अचूक स्थान आणि राजकीय सीमा जाणून घेण्यास
मदत करतो.
ड) पृथ्वीचा अक्षीय कल, पृथ्वीची हालचाल, दैनंदिन आणि वार्षिक हालचाल आणि त्यांचे परिणाम समजून घेण्यास मदत करतो.
इ) ग्लोबमधून आपल्याला पृथ्वीच्या पृष्ठभागावरील विविध भौगोलिक वैशिष्ट्ये
जाणून घेता येतात. उदा. पर्वत, पठार, मैदाने, वाळवंट इत्यादी.
- नकाशांचे उपयोग
सांगा.
नकाशांचे उपयोग:
अ) नकाशे आपल्याला शहरे, जिल्हे, राज्ये, देश, खंड इत्यादींचे स्थान जाणून घेण्यास मदत करतात.
ब) पर्वत, पठार, वाळवंट, किनारी प्रदेश, बेटे इत्यादींसारखी प्राकृतिक वैशिष्ट्ये
दर्शवण्यासाठी उपयुक्त आहेत.
क) प्रदेशांची वाहतूक जोडणी समजून घेण्यासाठी उपयुक्त आहेत.
ड) पिके, खनिजे, उद्योग इत्यादींचे वितरण
जाणून घेण्यास मदत करतात.
इ) युद्ध आणि संरक्षण परिस्थितीत सैनिकांना खूप उपयुक्त आहेत.
फ) पर्यटकांना मार्गदर्शन देतात.
ग) ही महत्त्वाची अध्यापन आणि शिकण्याची साधने आहेत आणि ती सहजपणे एका
ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी नेता येतात.
टिप्पणी पोस्ट करा