CLASS - 9
MEDIUM - MARATHI
SUBJECT - MAAY MARATHI
SYLLABUS - KARNATAKA STATE
QUESTION BANK OF LESSON BASED ASSESSMENT
पाठ आधारित मूल्यमापन प्रश्नावली
कर्नाटक राज्यातील सर्व शाळांमध्ये एक महत्त्वपूर्ण बदल होणार आहे. २०२५-२६ या शैक्षणिक वर्षापासून 'पाठ-आधारित मूल्यमापन परीक्षा' (Lesson Based Assessment - LBA) प्रणाली अंमलात येणार आहे. हा बदल शिक्षण गुणवत्तेत वाढ करेल का, याबद्दल शिक्षणतज्ज्ञ आणि पालकांमध्ये उत्सुकता आहे.
काय आहे नवीन प्रणालीचा उद्देश?
सध्या सरकारी शाळांमध्ये रचनात्मक मूल्यमापन (FA – Formative Assessment) आणि संकलनात्मक मूल्यमापन (SA – Summative Assessment) या पद्धती वापरल्या जातात. नव्या LBA प्रणालीचा मुख्य उद्देश विद्यार्थ्यांच्या आकलनाची आणि त्यांच्या शिकण्याच्या गुणवत्तेची सातत्याने खात्री करणे हा आहे. प्रत्येक पाठ किंवा अध्याय शिकवून झाल्यानंतर लगेचच छोटी चाचणी घेतल्याने विद्यार्थ्यांना विषय किती समजला हे स्पष्ट होईल. यामुळे विद्यार्थ्यांना केवळ परीक्षांच्या गुणांसाठी नव्हे, तर खऱ्या अर्थाने ज्ञान आत्मसात करण्यासाठी प्रोत्साहन मिळेल. भविष्यात होणाऱ्या बोर्ड परीक्षांमध्ये विद्यार्थ्यांना चांगले गुण मिळवण्यासाठी ही सुरुवातीपासूनची मूल्यमापन पद्धत उपयुक्त ठरेल, अशी अपेक्षा शालेय शिक्षण व साक्षरता विभागाने व्यक्त केली आहे.
अंमलबजावणी आणि स्वरूप:
ही घटक चाचणी पहिली ते दहावीपर्यंतच्या सर्व विद्यार्थ्यांसाठी अनिवार्य असेल. राज्य शैक्षणिक संशोधन आणि प्रशिक्षण संस्था (DSERT) या परीक्षांसाठी प्रश्नपत्रिका तयार करून शाळांना पुरवेल. शाळांना या परीक्षा घेऊन विद्यार्थ्यांचे मिळालेले गुण 'SATS' पोर्टलवर (Student Achievement Tracking System) अपलोड करावे लागतील, जेणेकरून विद्यार्थ्यांच्या प्रगतीचा मागोवा घेणे सोपे होईल.
प्रत्येक चाचणी ३० गुणांची असेल आणि त्यात २५ प्रश्न असतील. प्रश्नपत्रिकेची रचना विशिष्ट प्रमाणात सोपे, सामान्य आणि कठीण प्रश्नांच्या मिश्रणाने केली जाईल:
- ६५% सोपे प्रश्न
- २५% सामान्य प्रश्न
- १०% कठीण प्रश्न
बहुतेक प्रश्न बहुपर्यायी (MCQ) स्वरूपाचे असतील, जेणेकरून विद्यार्थ्यांचे आकलन तपासणे सोपे होईल. प्राथमिक स्तरावरील विद्यार्थ्यांसाठी रिकाम्या जागा भरणे, चित्रांना रंग भरणे, जोड्या जुळवा आणि गटात न बसणारा शब्द ओळखणे असे मनोरंजक प्रश्न असतील.
सदर प्रश्नावली नमुन्यासाठी आहे.
पाठ 1. गुराख्याचे
नेत्रपतन
📝 लेखक परिचय (लेखकाची माहिती)
म्हाइंभट्ट (मृत्यू 1303) हे महानुभाव पंथाचे निष्ठावान अनुयायी व प्रसिद्ध ग्रंथकार होते. ते ‘लीळाचरित्र’ या महानुभाव संप्रदायाच्या प्रमुख ग्रंथाचे लेखक आहेत. श्री चक्रधरस्वामींचे जीवन, तत्त्वज्ञान, आणि उपदेशांचे वर्णन त्यांनी ‘लीळा’ या कथारूपाने लिहिले. या ग्रंथात 1509 लीळा आहेत.
📚 पाठाचा सारांश / मध्यवर्ती कल्पना
‘गुराख्याचे नेत्रपतन’ ही लीळाचरित्रातील ३६ वी लीळा आहे. या लीळेत एका गुराख्याने लाच घेऊन गायी दुसऱ्याच्या शेतात चारल्या. यावरून गावात भांडण झाले. श्री चक्रधरस्वामींनी स्वतः त्या गुराख्याचा पाठलाग केला. चुकून त्याच्या डोळ्याला मार बसला. पण नंतर स्वामींनी स्वतः तांबूळ बांधून त्याचा डोळा बरा केला. यातून "चुकीवर शिक्षा हवी, पण त्यावर दया आणि प्रेमही हवे" असा महत्वाचा संदेश मिळतो.
✩ भाग १: बहुपर्यायी प्रश्न (Multiple
Choice Questions - MCQ)
⭕ सोपे प्रश्न (Easy - 1
ते 15)
1.
म्हाइंभट्ट
कोणत्या पंथाशी संबंधित होते?
अ) वारकरी
ब) बौद्ध
क) जैन
ड) महानुभाव
2.
'गुराख्याचे
नेत्रपतन' या लीळेचा ग्रंथ कोणता आहे?
अ) ज्ञानेश्वरी
ब) तुकाराम गाथा
क) लीळाचरित्र
ड) चंपूकथा
3.
श्री
चक्रधरस्वामी कुठे बसले होते?
अ) झाडाखाली
ब) मंदीरात
क) घरात
ड) नदीकिनारी
4.
गुराखीने
गुरे कुठे चारली?
अ) आपल्याच शेतात
ब) दुसऱ्याच्या शेतात
क) जंगलात
ड) ओढ्याजवळ
5.
गुराख्यास
गावातील लोक काय देत होते?
अ) प्रेम
ब) मदत
क) लाच
ड) शिक्षा
6.
श्री
चक्रधरस्वामींचे गुरु कोण?
अ) श्री गोविंदप्रभु
ब) श्रीकृष्ण
क) श्रीराम
ड) म्हाइंभट्ट
7.
'गुराख्याचे
नेत्रपतन' ही कोणत्या संपादकाच्या पुस्तकातून घेतली आहे?
अ) लीना सोहनी
ब) भालचंद्र सोहनी
क) डॉ. पठाण
ड) शं.गो. तुळपुळे
8.
गुराख्याचा
कोणता अवयव जखमी झाला?
अ) पाय
ब) डोळा
क) हात
ड) तोंड
9.
डोळा बरा
करण्यासाठी चक्रधरांनी काय वापरले?
अ) औषध
ब) पाणी
क) तांबूळ
ड) विडा
10. लीळाचरित्र ग्रंथात किती लीळा आहेत?
अ) 1309
ब) 1509
क) 1209
ड) 1609
11. 'खीरारी' या शब्दाचा
अर्थ काय आहे?
अ) गुराखी
ब) वडील
क) साधू
ड) गावकरी
12. 'गोसावी' या शब्दाचा
अर्थ?
अ) शेतकरी
ब) साधू
क) मुलगा
ड) विद्यार्थी
13. गुराखीने कोणत्या कारणामुळे लाच घेतली?
अ) गुरे चोरीसाठी
ब) गुरे दुसऱ्याच्या शेतात चारण्यासाठी
क) पाणी भरायला
ड) वस्त्र विक्रीसाठी
14. श्री चक्रधरस्वामींनी मारले का?
अ) हो
ब) नाही
क) शिष्यांनी मारले
ड) कोणालाही नाही
15. गुराख्याला शिक्षा केल्यावर चक्रधरांनी काय केलं?
अ) सोडून दिलं
ब) डोळा बरा केला
क) तक्रार केली
ड) शिक्षा दिली
⚠️ मध्यम प्रश्न
16. लीळाचरित्राचे लेखक कोण आहेत?
अ) श्री चक्रधर ब) म्हाइंभट्ट क)
गोविंदप्रभु ड) तुळसीदास
17. म्हाइंभट्टांचा जन्म कोणत्या गावात झाला?
अ) सराळे ब) पैठण क) आळंदी ड) सौंदल
18. 'तांबूळ' म्हणजे काय?
अ) पाणी ब) विडा क) साखर ड) औषध
19. डोळा निकाळ म्हणजे काय?
अ) डोळा गेला ब) डोळा सुजला क) डोळा बरा
झाला ड) डोळा फुटला
20.
'सीवारु'
शब्दाचा अर्थ काय?
अ) जंगल ब) ओढा क) शिवार ड) रस्ता
... (कृपया येथे इतर 10 मध्यम MCQs समाविष्ट करावेत)
🔞 कठीण प्रश्न (Difficult
- 31 ते 40)
31. श्री चक्रधरस्वामींचे 'जशास तसे' वागणे
कोणत्या मूल्याचे उदाहरण आहे?
अ) राग ब) सूड क) दया आणि न्याय ड) गर्व
32.
श्री
गोविंदप्रभुंचे चक्रधरस्वामींशी नाते काय होते?
अ) भाऊ ब) गुरु क) शिष्य ड) मित्र
... (कृपया येथे इतर 9 कठीण MCQs समाविष्ट करावेत)
✩ भाग २: रिक्त जागा भरा (Fill
in the blanks)
41. गुराखीने __ देऊन गुरे शेतात चारली.
42.
श्री
चक्रधरांनी डोळ्यावर __ बांधला.
43.
म्हाइंभट्ट
यांनी लिहिलेला ग्रंथ म्हणजे __.
44.
'गोसावी'
हा शब्द यामध्ये वापरलेला आहे, कारण तो एक __
होता.
✩ भाग ३: जोड्या जुळवा.
45.
|
अ |
ब |
|
म्हाइंभट्ट |
सराळे
गाव |
|
लीळाचरित्र |
1509 लीळा |
|
श्री
गोविंदप्रभु |
गुरु |
|
तांबूळ |
डोळ्यावर
बांधले |
✩ भाग ४: एक व दोन वाक्यांत
उत्तरे लिहा.
46.
श्री
चक्रधरस्वामी कोठे बसले होते?
47.
गुराख्याचा
पाठलाग का केला?
48.
श्री
चक्रधरस्वामींनी डोळा कसा बरा केला?
49.
गुराख्याला
शिक्षा का केली गेली?
50.
या लीळेतून
काय शिकायला मिळते?
🔹 उत्तरतालिका (Answer
Key - सोप्या भाषेत)
1.
ड 2) क 3) अ 4) ब 5) क 6) अ 7) ब 8) ब 9) क 10) ब
2.
अ 12) ब 13) ब
14) अ 15) ब
3.
ब 17) अ 18) ब
19) क 20) क
4.
क 32) ब
5.
लाच
6.
तांबूळ
7.
लीळाचरित्र
8.
साधू
9.
- म्हाइंभट्ट → सराळे
गाव
- लीळाचरित्र → 1509 लीळा
- श्री गोविंदप्रभु → गुरु
- तांबूळ → डोळ्यावर
बांधले
46.
झाडाखाली
47.
कारण तो
पळून गेला होता
48.
तोंडातील
तांबूळ डोळ्यावर बांधून
49.
कारण त्याने
लाच घेतली व चुकीचे काम केले
50.
गुन्हेगाराला
शिक्षा देऊन प्रेमही करावं, ही शिकवण
🔰LBA पाठ आधारित मूल्यमापन संबंधी उपयुक्त प्रश्नावली 👇👇
इयत्ता -आठवी
🔰LBA पाठ आधारित मूल्यमापन
🛑प्रश्नावली
🌀1.साधने - येथे पहा.
🌀 2.भारत वर्ष भारताची भौगोलिक वैशीष्ट्ये आणि इतिहास पूर्वकाळ - येथे पहा.
⚛️इयत्ता- आठवी
सर्व विषयांची पाठावरील नमुना प्रश्नोत्तरे - येथे पहा.
🔰इयत्ता - 4थी परिसर अध्ययन
📌पाठ - 1 प्राणी जगत - येथे पहा.
📌पाठ 2 - मध, गोड मध - येथे पहा.
📌पाठ 3. वनभ्रमंती - येथे पहा.
🔰इयत्ता - 6वी विज्ञान
📌पाठ - 1 विज्ञानाचे अद्भुत जग - येथे पहा.
إرسال تعليق