8th Marathi LBA 5. हा हिंद देश माझा

टीप - DSERT कडून प्रश्नसंच तयार करण्याचे कार्य सुरू आहे तत्पूर्वी सरावासाठी आम्ही खालील प्रश्नसंच दिलेला आहे..

CLASS - 8

MEDIUM - MARATHI 

SUBJECT - MAAY MARATHI

SYLLABUS - KARNATAKA STATE 

QUESTION BANK OF  LESSON BASED ASSESSMENT

पाठ आधारित मूल्यमापन प्रश्नावली 

फक्त सरावासाठी 

इयत्ता 8वी: पाठ आधारित मूल्यमापन

---

कवितेचे नाव: 5. हा हिंद देश माझा

I. बहुपर्यायी प्रश्न (MCQs) - 1 गुणाचे प्रश्न

1. 'हा हिंद देश माझा' या कवितेचे कवी कोण आहेत? (सोपे)

A) सुरेश भट

B) आ. कृ. टेकाडे

C) अरुणा ढेरे

D) विजया वाड

2. आ. कृ. टेकाडे मूळचे कुठले राहणारे होते? (सोपे)

A) पुणे

B) मुंबई

C) नागपूर

D) नाशिक

3. आ. कृ. टेकाडे कोणत्या बाण्याचे कवी म्हणून ओळखले जातात? (मध्यम)

A) सामाजिक

B) राष्ट्रीय

C) प्रेम

D) विनोदी

4. आ. कृ. टेकाडे यांचे कवितासंग्रह कोणत्या नावाने प्रसिद्ध आहेत? (सोपे)

A) देशभक्ती गीत

B) आनंदगीत

C) माझा देश

D) हिंदुस्थान

5. हिंद देशाने कोणाला राजा मानले आहे? (सोपे)

A) संपत्तीला

B) सत्यास

C) राजकारणाला

D) लोकांना

6. हिंद देश वृत्तीस कशी ठेवतो? (मध्यम)

A) अन्यायी

B) पक्षपाती

C) न्यायी

D) उदासीन

7. 'राजयोगी' कोणास म्हटले आहे? (सोपे)

A) जनकादि

B) शुक

C) वामदेव

D) वरील सर्व

8. कोण कीर्तिवाजा घुमविती? (मध्यम)

A) राजयोगी

B) वीर योद्धे

C) स्त्री-रत्ने

D) मुकुंद मुरली

9. कोण शीलास भूषविती? (सोपे)

A) दमयंति

B) जानकी

C) दोघेही

D) गिरिजा

10. विश्वाला मोह कोण घालतो? (मध्यम)

A) मुकुंद मुरली

B) नटेश गिरिजा

C) गंगा

D) वीर योद्धे

11. गंगा कोणाची आहे आणि ती कोठे वसते? (सोपे)

A) हिमालयाची, सदाची

B) गंगेची, हिमालयात

C) भारताची, सदाची

D) हिमालयाची, भारतात

12. देशाचे काळीज होऊन कोण राहिले आहे? (मध्यम)

A) गंगा हिमाचलाची

B) नटेश गिरिजा

C) मुकुंद मुरली

D) पृथुराज

13. कोणत्या वीर योद्ध्यांनी रणात मौज केली आहे? (सोपे)

A) पृथुराज

B) सिंह

C) शिवजी

D) वरील सर्व

14. वीर योद्ध्यांना कसे पूजले जाते? (मध्यम)

A) प्रेमभावे

B) भयाने

C) द्वेषाने

D) स्वार्थाने

15. कवीने शेवटी काय गर्जायला सांगितले आहे? (सोपे)

A) शांतता

B) पराभव

C) जयनाद

D) प्रेम

16. 'शील' या शब्दाचा अर्थ काय? (सोपे)

A) सौंदर्य

B) नैतिकता/वर्तन

C) संपत्ती

D) शक्ती

17. 'हिमाचल' म्हणजे काय? (मध्यम)

A) पर्वत

B) हिमालय

C) मैदान

D) नदी

18. 'गाजी' या शब्दाचा अर्थ काय? (सोपे)

A) गायक

B) पराक्रमी पुरुष/वीर योद्धा

C) नर्तक

D) पुजारी

19. 'नटेश' कोणाला म्हटले आहे? (मध्यम)

A) विष्णू

B) शंकर

C) ब्रम्हा

D) इंद्र

20. 'प्रेमभावे' म्हणजे काय? (सोपे)

A) द्वेषाने

B) प्रेमाने

C) रागाने

D) आनंदाने

---

II. रिकाम्या जागा भरा - 1 गुणाचे प्रश्न

21. _____________ असा हा हिंद देश माझा. (सोपे)

22. सत्यास _____________ देई वृत्तीस ठेवी न्यायी. (मध्यम)

23. जनकादि राजयोगी _____________ वामदेव योगी. (सोपे)

24. घुमवीति _____________ हा हिंद देश माझा. (मध्यम)

25. दमयंति जानकी ती शीलास _____________. (सोपे)

26. नटली _____________ गिरिजा हा हिंद देश माझा. (मध्यम)

27. विश्वा मोह घाली ऐशी _____________ मुरली. (सोपे)

28. रमवी जिये _____________ हा हिंद देश माझा. (मध्यम)

29. गंगा हिमाचलाची _____________ जिथे सदाची. (सोपे)

30. होऊनि राहि _____________ हा हिंद देश माझा. (मध्यम)

31. पृथुराज सिंह शिवजी स्वातंत्र्यवीर _____________. (सोपे)

32. करिती रणात _____________ हा हिंद देश माझा. (मध्यम)

33. पूजोनि त्यास _____________ वंदोनि प्रेमभावे. (सोपे)

34. _____________ हाती गर्जा हा हिंद देश माझा. (सोपे)

35. आ. कृ. टेकाडे यांच्या कविता _____________ आणि मनोहर चालीवर अधिक लोकप्रिय झाल्या. (कठीण)

---

III. योग्य जोड्या जुळवा - 1 गुणाचे प्रश्न

36. अ गट

1. शुक

2. जनक

3. गिरीजा

4. कीर्तिवजा

5. कलिजा

**ब गट**

A. सीतेचे वडील, मिथिलाधिपती

B. पार्वती, उमा

C. कीर्तिचा प्रसार करणारा

D. काळीज, हृदय

E. संपूर्ण वैराग्य असलेला वेदकालीन ऋषी, व्यासपुत्र

37. अ गट

1. दमयंति

2. जानकी

3. पृथुराज

4. सिंह

5. शिवजी

**ब गट**

A. श्रीरामाची पत्नी

B. भारतीय राजा

C. निषाद देशाची राजकुमारी

D. शिवाजी महाराज

E. भारताचा एक प्रसिद्ध योद्धा राजा

38. अ गट

1. सत्यास

2. रमवी

3. जयनाद

4. पूजोनी

5. गंगा

**ब गट**

A. निकुंजा

B. ठाव

C. जीवे

D. हाती गर्जा

E. हिमाचलाची

---

IV. एका वाक्यात उत्तरे लिहा - 1 गुणाचे प्रश्न

39. हिंद देशाने कोणाला राजा मानले आहे? (सोपे)

40. राजयोगी कोणास म्हटले आहे? (सोपे)

41. विश्वाला मोह कोण घालतो? (मध्यम)

42. देशाचे काळीज होऊन कोण राहिले आहे? (सोपे)

43. कोणत्या वीर योद्ध्यांनी शौर्य गाजविले आहे? (मध्यम)

44. 'आनंदकंद' या शब्दाचा अर्थ काय? (कठीण)

45. आ. कृ. टेकाडे यांना कोणत्या बाण्याचे कवी म्हणून ओळखले जाते? (सोपे)

46. 'हा हिंद देश माझा' हे गीत कोणास परिचित आहे? (मध्यम)

---

V. 2-3 वाक्यात उत्तरे लिहा - 2 गुणांचे प्रश्न

47. भारत देशाला भूषविणारी स्त्री-रत्ने व वीर पुरुष कोण कोण आहेत? (मध्यम)

48. हिंद देश कशा कशामुळे पावन व सुंदर बनला आहे? (कठीण)

49. हिंद देशात कोण थोर व्यक्ती होऊन गेल्या? त्यांची वैशिष्ट्ये लिहा. (कठीण)

50. 'सत्यास ठाव देई' या ओळीचा अर्थ संदर्भासह स्पष्ट करा. (मध्यम)

51. 'गंगा हिमाचलाची' या ओळीचा अर्थ संदर्भासह स्पष्ट करा. (कठीण)

52. या कवितेची मध्यवर्ती कल्पना तुमच्या शब्दांत लिहा. (कठीण)

53. कवीने हिंद देशातील कोणत्या मूल्यांचा गौरव केला आहे? (मध्यम)

---

VI. व्याकरण

A. पहिल्या जोडीतील संबंध ओळखून तिसऱ्या पदाशी जुळणारा शब्द लिहा - 1 गुणाचे प्रश्न

54. सत्यास : ठाव :: वृत्तीस : _____________ (मध्यम)

55. जनक : राजयोगी :: शुक : _____________ (सोपे)

56. पूजोनि : जीवे :: वंदोनि : _____________ (मध्यम)

57. रमवी : निकुंजा :: होऊनी राहि : _____________ (कठीण)

58. रणात : मौज :: जयनाद : _____________ (सोपे)

B. पुढील संधी सोडवा, नावे द्या - 1 गुणाचे प्रश्न

59. हिमालय (सोपे)

60. रणांगण (मध्यम)

61. जनकादि (कठीण)

C. अलंकार ओळखून लक्षण सांगा - 2 गुणाचे प्रश्न

62. "आनंदकंद ऐसा । हा हिंद देश माझा।" या ओळीतील अलंकार ओळखून त्याचे लक्षण सांगा. (कठीण)

D. विरुद्धार्थी शब्द लिहा - 1 गुणाचे प्रश्न

63. सत्य (सोपे)

64. न्यायी (मध्यम)

65. वीर (सोपे)

66. प्रेम (मध्यम)

67. स्वातंत्र्य (सोपे)

E. समानार्थी शब्द लिहा - 1 गुणाचे प्रश्न

68. आनंद (सोपे)

69. राजा (मध्यम)

70. शील (कठीण)

71. विश्वास (सोपे)

72. कलिजा (मध्यम)

---

उत्तरसूची

---

I. बहुपर्यायी प्रश्न (MCQs)

1. B) आ. कृ. टेकाडे
2. C) नागपूर
3. B) राष्ट्रीय
4. B) आनंदगीत
5. B) सत्यास
6. C) न्यायी
7. D) वरील सर्व (जनक, शुक, वामदेव)
8. A) राजयोगी
9. C) दोघेही (दमयंति आणि जानकी)
10. A) मुकुंद मुरली
11. A) हिमालयाची, सदाची
12. A) गंगा हिमाचलाची
13. D) वरील सर्व (पृथुराज, सिंह, शिवजी)
14. A) प्रेमभावे
15. C) जयनाद
16. B) नैतिकता/वर्तन
17. B) हिमालय
18. B) पराक्रमी पुरुष/वीर योद्धा
19. B) शंकर
20. B) प्रेमाने

II. रिकाम्या जागा भरा

21. आनंदकंद
22. ठाव
23. शुक
24. कीर्तिवाजा
25. भूषवीती
26. नटेश
27. मुकुंद
28. निकुंजा
29. वसती
30. कलिजा
31. गाजी
32. मौज
33. जीवे
34. जयनाद
35. खड्यासुरात

III. योग्य जोड्या जुळवा

36.  
1. शुक - E. संपूर्ण वैराग्य असलेला वेदकालीन ऋषी, व्यासपुत्र
2. जनक - A. सीतेचे वडील, मिथिलाधिपती
3. गिरीजा - B. पार्वती, उमा
4. कीर्तिवजा - C. कीर्तिचा प्रसार करणारा
5. कलिजा - D. काळीज, हृदय
37.  

1. दमयंति - C. निषाद देशाची राजकुमारी
2. जानकी - A. श्रीरामाची पत्नी
3. पृथुराज - B. भारतीय राजा
4. सिंह - E. भारताचा एक प्रसिद्ध योद्धा राजा
5. शिवजी - D. शिवाजी महाराज

38.  

1. सत्यास - B. ठाव
2. रमवी - A. निकुंजा
3. जयनाद - D. हाती गर्जा
4. पूजोनी - C. जीवे
5. गंगा - E. हिमाचलाची

IV. एका वाक्यात उत्तरे लिहा

39. हिंद देशाने सत्यास राजा मानले आहे.

40.  जनकादि, शुक, वामदेव योगी यांना राजयोगी म्हटले आहे.

41.   मुकुंद मुरली (श्रीकृष्णाची बासरी) विश्वाला मोह घालते.

42.  गंगा हिमाचलाची देशाचे काळीज होऊन राहिली आहे.

43.  पृथुराज, सिंह, शिवजी आणि स्वातंत्र्यवीर गाजी या वीर योद्ध्यांनी शौर्य गाजविले आहे.

44.  'आनंदकंद' म्हणजे आनंदाचा उगम किंवा आनंदाने भरलेला.

45.  आ. कृ. टेकाडे यांना राष्ट्रीय बाण्याचे कवी म्हणून ओळखले जाते.

46.  'हा हिंद देश माझा' हे गीत आबाल-वृद्धास (लहानांपासून मोठ्यांपर्यंत) परिचित आहे.

V. 2-3 वाक्यात उत्तरे लिहा

47.  भारत देशाला भूषविणारी स्त्री-रत्ने म्हणजे दमयंति आणि जानकी आहेत, ज्यांनी आपल्या शीलाने देशाची शोभा वाढविली. वीर पुरुष म्हणजे जनकादि राजयोगी, शुक, वामदेव योगी, पृथुराज, सिंह, शिवजी आणि स्वातंत्र्यवीर गाजी यांनी आपल्या पराक्रमाने देशाचे नाव मोठे केले आहे.

48.  हिंद देश सत्य, न्याय, त्याग आणि भक्तीमुळे पावन बनला आहे. येथे राजयोगी, शीलवान स्त्रिया, वीर योद्धे होऊन गेले, ज्यांच्या कीर्तिमळे हा देश सुंदर बनला आहे. गंगा हिमाचलासारख्या नैसर्गिक सौंदर्यानेही तो समृद्ध आहे.

49.  हिंद देशात जनकादि राजयोगी (जनक राजा), शुक, वामदेव योगी, दमयंति, जानकी, नटेश (शंकर), मुकुंद (श्रीकृष्ण), पृथुराज, सिंह आणि शिवजी (शिवाजी महाराज), स्वातंत्र्यवीर गाजी यांसारख्या थोर व्यक्ती होऊन गेल्या. या व्यक्तींनी सत्य, न्याय, शील, त्याग, भक्ती आणि पराक्रम यांसारख्या मूल्यांचे दर्शन घडवले.

50.  'सत्यास ठाव देई' या ओळीचा अर्थ असा की, माझा हिंद देश नेहमी सत्याला स्थान देतो आणि सत्याचे पालन करतो. येथे न्यायाला आणि सत्याला खूप महत्त्व दिले जाते.

51. 'गंगा हिमाचलाची' या ओळीचा अर्थ असा की, पवित्र गंगा नदी हिमालयातून उगम पावते आणि ती नेहमीच या देशात वास करते. गंगा नदी ही भारताचे हृदय (काळीज) बनून राहिली आहे, जी देशाला पवित्रता आणि जीवन देते.
52. या कवितेची मध्यवर्ती कल्पना ही आहे की, 'हा हिंद देश माझा' हा एक महान आणि आदर्श देश आहे. हा देश सत्य, न्याय, शील आणि त्यागासारख्या मूल्यांवर आधारित आहे. या भूमीत अनेक राजयोगी, शीलवान स्त्रिया आणि पराक्रमी वीर जन्माला आले, ज्यांनी आपल्या कार्याने देशाची कीर्ती वाढविली. गंगा नदीसारख्या नैसर्गिक सौंदर्याने तो नटलेला आहे आणि येथील सांस्कृतिक समृद्धी विश्वाला मोहित करते. कवीला आपल्या देशाचा अभिमान वाटतो आणि तो या देशाचा जयजयकार करतो.
53. कवीने हिंद देशातील सत्य, न्याय, शील (नैतिकता), त्याग, भक्ती आणि पराक्रम या मूल्यांचा गौरव केला आहे.

VI. व्याकरण

A. पहिल्या जोडीतील संबंध ओळखून तिसऱ्या पदाशी जुळणारा शब्द लिहा

54.  सत्यास : ठाव :: वृत्तीस : न्यायी (संबंध: गुणधर्म प्रदान करणे)

55.  जनक : राजयोगी :: शुक : योगी (संबंध: व्यक्तिमत्व/ओळख)

56.  पूजोनि : जीवे :: वंदोनि : प्रेमभावे (संबंध: कृतीचे स्वरूप)

57.  रमवी : निकुंजा :: होऊनी राहि : कलिजा (संबंध: क्रिया/अस्तित्व)

58.  रणात : मौज :: जयनाद : गर्जे (संबंध: ठिकाण/कृती)

B. पुढील संधी सोडवा, नावे द्या

59.  हिमालय: हिम + आलय (दीर्घ स्वर संधी)

60.  रणांगण: रण + अंगण (दीर्घ स्वर संधी)

61. जनकादि: जनक + आदि (दीर्घ स्वर संधी)

C. अलंकार ओळखून लक्षण सांगा

62. "आनंदकंद ऐसा । हा हिंद देश माझा।"

अलंकार: उपमा अलंकार

लक्षण: जेव्हा दोन वस्तूंमधील साम्य किंवा साधर्म्य स्पष्टपणे दाखवले जाते आणि 'सारखा', 'सम', 'ऐसा', 'परी', 'प्रमाणे' यांसारखे साम्यवाचक शब्द वापरले जातात, तेव्हा उपमा अलंकार होतो. येथे 'हिंद देश' ला 'आनंदकंदासारखा' म्हटले आहे.

D. विरुद्धार्थी शब्द लिहा

63. असत्य

64.  अन्यायी

65.  भित्रा

66.  द्वेष

67. पारतंत्र्य

E. समानार्थी शब्द लिहा

68.  हर्ष

69.  नृप/भूप

70. सदाचार/नैतिकता
71. निष्ठा/श्रद्धा
72. हृदय/मन