CLASS - 10
MEDIUM - MARATHI
SUBJECT - Social Science
SYLLABUS - KARNATAKA STATE
QUESTION BANK OF LESSON BASED ASSESSMENT
पाठ 3 - भारतावरील ब्रिटिश सत्तेचे परिणाम
पाठ आधारित मूल्यमापन प्रश्नावली
कर्नाटक राज्यातील सर्व शाळांमध्ये एक महत्त्वपूर्ण बदल होणार आहे. २०२५-२६ या शैक्षणिक वर्षापासून 'पाठ-आधारित मूल्यमापन परीक्षा' (Lesson Based Assessment - LBA) प्रणाली अंमलात येणार आहे. हा बदल शिक्षण गुणवत्तेत वाढ करेल का, याबद्दल शिक्षणतज्ज्ञ आणि पालकांमध्ये उत्सुकता आहे.
काय आहे नवीन प्रणालीचा उद्देश?
सध्या सरकारी शाळांमध्ये रचनात्मक मूल्यमापन (FA – Formative Assessment) आणि संकलनात्मक मूल्यमापन (SA – Summative Assessment) या पद्धती वापरल्या जातात. नव्या LBA प्रणालीचा मुख्य उद्देश विद्यार्थ्यांच्या आकलनाची आणि त्यांच्या शिकण्याच्या गुणवत्तेची सातत्याने खात्री करणे हा आहे. प्रत्येक पाठ किंवा अध्याय शिकवून झाल्यानंतर लगेचच छोटी चाचणी घेतल्याने विद्यार्थ्यांना विषय किती समजला हे स्पष्ट होईल. यामुळे विद्यार्थ्यांना केवळ परीक्षांच्या गुणांसाठी नव्हे, तर खऱ्या अर्थाने ज्ञान आत्मसात करण्यासाठी प्रोत्साहन मिळेल. भविष्यात होणाऱ्या बोर्ड परीक्षांमध्ये विद्यार्थ्यांना चांगले गुण मिळवण्यासाठी ही सुरुवातीपासूनची मूल्यमापन पद्धत उपयुक्त ठरेल, अशी अपेक्षा शालेय शिक्षण व साक्षरता विभागाने व्यक्त केली आहे.
अंमलबजावणी आणि स्वरूप:
ही घटक चाचणी पहिली ते दहावीपर्यंतच्या सर्व विद्यार्थ्यांसाठी अनिवार्य असेल. राज्य शैक्षणिक संशोधन आणि प्रशिक्षण संस्था (DSERT) या परीक्षांसाठी प्रश्नपत्रिका तयार करून शाळांना पुरवेल. शाळांना या परीक्षा घेऊन विद्यार्थ्यांचे मिळालेले गुण 'SATS' पोर्टलवर (Student Achievement Tracking System) अपलोड करावे लागतील, जेणेकरून विद्यार्थ्यांच्या प्रगतीचा मागोवा घेणे सोपे होईल.
प्रत्येक चाचणी ३० गुणांची असेल आणि त्यात २५ प्रश्न असतील. प्रश्नपत्रिकेची रचना विशिष्ट प्रमाणात सोपे, सामान्य आणि कठीण प्रश्नांच्या मिश्रणाने केली जाईल:
६५% सोपे प्रश्न
२५% सामान्य प्रश्न
१०% कठीण प्रश्न
बहुतेक प्रश्न बहुपर्यायी (MCQ) स्वरूपाचे असतील, जेणेकरून विद्यार्थ्यांचे आकलन तपासणे सोपे होईल. प्राथमिक स्तरावरील विद्यार्थ्यांसाठी रिकाम्या जागा भरणे, चित्रांना रंग भरणे, जोड्या जुळवा आणि गटात न बसणारा शब्द ओळखणे असे मनोरंजक प्रश्न असतील.
सदर प्रश्नावली DSERT website वरील पुस्तकातील भाषांतर आहे.
पाठ 3 - भारतावरील ब्रिटिश सत्तेचे परिणाम
· भारतात
ब्रिटिशांनी लागू केलेल्या प्रशासकीय आणि न्यायिक प्रणालीतील बदल वर्णन करा.
· भारतात
ब्रिटिशांनी लागू केलेली नागरी सेवा प्रणाली (Civil Service System) स्पष्ट करा.
· भारतात
ब्रिटिशांनी लागू केलेल्या पोलिस प्रणाली आणि सैन्य प्रणालीची आजच्या पोलिस
प्रणाली आणि सैन्य प्रणालीशी तुलना करा.
· भारतात
ब्रिटिशांनी लागू केलेली जमीन महसूल धोरणे भारतीय शेतकऱ्यांसाठी किती घातक होती हे
समजून घ्या.
· ब्रिटिश
शिक्षणाच्या प्रभावाने भारतात नवीन पिढ्या कशा निर्माण झाल्या हे समजून घ्या.
· ब्रिटिश
काळातील कायद्यांनी भारतीय संविधानाच्या निर्मितीस कशी मदत केली हे समजून घ्या.
I. प्रत्येक प्रश्न किंवा अपूर्ण विधानासाठी चार पर्याय दिले आहेत. त्यातून एक
योग्य उत्तर निवडा आणि ते त्याच्या अक्षरासह पूर्ण उत्तर लिहा.
1.कलकत्त्यामध्ये सर्वोच्च न्यायालय (Supreme Court) स्थापित करणारा कायदा (मध्यम)
A) १७७३ चा रेग्युलेटिंग ॲक्ट
B) १८३३ चा चार्टर ॲक्ट
C) १९३५ चा भारत सरकार कायदा
D) १९०९ चा इंडियन कौन्सिल ॲक्ट
2.
पोलिस अधीक्षकाचे (Superintendent of Police) पद _______ यांनी तयार केले. (मध्यम)
A) वॉरन हेस्टिंग्ज
B) कॉर्नवॉलिस
C) वेलस्ली
D) डलहौसी
3.
कलकत्ता, मुंबई आणि मद्रासमध्ये नवीन विद्यापीठे स्थापन करणारा ब्रिटिश गव्हर्नर
(मध्यम) (सप्टेंबर २०२१)
A) विल्यम बेंटिंक
B) वॉरन हेस्टिंग्ज
C) डलहौसी
D) थॉमस मुनरो
4.
१९०९ मध्ये स्वतंत्र निवडणूक प्रणाली (Separate Electoral
System) तयार करण्याचे
कारण (मध्यम) (एप्रिल २०१९)
A) मुस्लिमांना स्वतंत्र प्रतिनिधित्व
B) युरोपियनांना स्वतंत्र प्रतिनिधित्व
C) शिखांना स्वतंत्र प्रतिनिधित्व
D) ख्रिश्चनांना स्वतंत्र प्रतिनिधित्व देणे
5.
भारत सरकार कायदा, १९३५ हा स्वतंत्र भारताचा एक महत्त्वाचा
दस्तऐवज होता कारण (कठीण) (जून २०२५/एप्रिल २०१६)
A) त्याने प्रांतांमध्ये दुहेरी शासन सुरू
केले
B) त्याने नियंत्रण मंडळ (Board of Control) स्थापित केले
C) त्याने जातीच्या आधारावर स्वतंत्र
मतदारसंघ (Separate Electoral
Constituencies) सुरू केले
D) त्याने एक संघीय प्रणाली (Federal System) तयार केली.
6.
कायमधारा पद्धत (Permanent Zamindari System)
___________ यांनी सुरू
केली. (जून २०२४) (सोपे)
A) वॉरन हेस्टिंग्ज
B) कॉर्नवॉलिस
C) वेलस्ली
D) डलहौसी
7.
आधुनिक शिक्षण प्रणालीवर अहवाल देणारा व्यक्ती (मध्यम)
A) अलेक्झांडर रीड
B) मेकले
C) चार्ल्स वुड
D) आर. एम. बर्ड
III. खालील प्रश्नांची प्रत्येकी एका वाक्यात उत्तरे द्या.
8.
भारतात आधुनिक शिक्षणाला प्रोत्साहन देणारा पहिला ब्रिटिश
अधिकारी कोण होता? (मध्यम)
9.
महाल म्हणजे काय?
(सोपे)
10. 'उत्तराधिकार धोरण' (Policy of Assumption) म्हणजे काय? (मध्यम) (मार्च २०१९)
11.
दिवाणी अदालत (Diwani
Adalat) म्हणजे काय? (मध्यम)
IV. खालील प्रश्नांची प्रत्येकी सहा वाक्यांत उत्तरे द्या.
12.
रेग्युलेटिंग ॲक्टचे मुख्य पैलू कोणते होते? (मध्यम) (एप्रिल २०२१)
13. ब्रिटिश काळात
भारतीयांना मिळणारे सर्वोच्च पद कोणते होते?
(सोपे)
14. "भारतीय शेतकरी कर्जात
जन्माला येतात, कर्जात जगतात
आणि कर्जातच मरतात" असे कोणी म्हटले?
(मध्यम)
15. कोणत्या
कायद्याने भारतीय रिझर्व्ह बँकेची स्थापना करण्यास परवानगी दिली? (सोपे)
V. खालील प्रश्नांची आठ ते दहा वाक्यांत उत्तरे द्या.
16. रयतवारी
पद्धतीची वैशिष्ट्ये काय आहेत?
(मध्यम)
17.
ब्रिटिश शिक्षण धोरणाचे भारतावर काय परिणाम झाले? (मध्यम) (एप्रिल २०१६, जून २०१७)
18. ब्रिटिश महसूल
धोरणाचे भारतीयांवर काय परिणाम झाले?
(मध्यम) (एप्रिल २०१८/एप्रिल २०२५)
19. १९१९ च्या
मॉन्टेग्यू-चेम्सफोर्ड कायद्यातील तरतुदी काय आहेत? (मध्यम)
20. १९३५ च्या
भारत सरकार कायद्याने संविधानाच्या निर्मितीमध्ये खूप महत्त्वाची भूमिका बजावली हे
सिद्ध करा. (कठीण) (मार्च २०२५)
21.
ब्रिटिश न्यायिक प्रणालीचे भारतावर काय परिणाम झाले? (मध्यम)
☀️इयत्ता - 10वी ♦️
⭕विषय समाज विज्ञान
🔰भाग -1
नमूना प्रश्नोत्तरे
3.भारतावरील ब्रिटिश सत्तेचे परिणाम
4.म्हैसूरचे वडेयर आणि ब्रिटिश सत्तेला कर्नाटकातून झालेला विरोध
5.सामाजिक व धार्मिक सुधारणांच्या चळवळी
6.सार्वजनिक प्रशासन - एक परिचय
7.भारतासमोरील आव्हाने आणि त्यांवरील उपाययोजना
10.भारत -भौगोलिक स्थान आणि प्राकृतिक वैशिष्ट्ये
👉
🛑CLASS -10
🔰Sub. - English (TL)
⭕Poem - Summary
🔰New Words
🌀Marathi Meaning
👇👇👇👇👇👇👇👇
https://www.smartguruji.net/2025/04/class-10-english-3rd-language-poems.html
إرسال تعليق